فلج مغزی به معنی گروهی از مشکلاتی است که بر حرکت و وضعیت بدن تاثیر می‌گذارند. این بیماری مرتبط با آسیب مغزی یا مشکلاتی در رشد مغز می‌باشد. فلج مغزی یکی از شایع‌ترین دلایل معلولیت‌های ماندگار در کودکان است. این بیماری باعث حرکات واکنشی که فرد نمی‌تواند کنترل کند و سفتی عضلانی که ممکن است بر بخش‌هایی از بدن یا تمام بدن اثر بگذارد، می‌گردد. این مشکلات می‌توانند از نوع خفیف تا شدید متغیر باشند.

علت

دلایل دقیق فلج مغزی یا سی پی همیشه معلوم نمی‌باشند. اما بسیاری از موارد نتیجه‌ی مشکلاتی در طول بارداری هستند که مغز نوزاد آسیب دیده یا بطور طبیعی رشد نمی‌کند. این شرایط می‌تواند ناشی از عفونت‌ها، مشکلات سلامت مادر، یک اختلال ژنتیکی یا عامل دیگری که در رشد طبیعی مغز خلل ایجاد می‌کند، باشند. در موارد نادر مشکلاتی در حین زایمان می‌تواند باعث فلج مغزی شود. نوزادان نارس (بخصوص آنهایی که وزن آنها کمتر از ۱۵۱۰ گرم است) بیشتر احتمال ابتلا به فلج مغزی در مقایسه با سایر کودکان دارند. کودکان با وزن پایین در هنگام تولد و چند قلوها نیز بیشتر در خطر هستند. آسیب مغزی در دوران نوزادی یا اوایل کودکی نیز می‌تواند منجر به فلج مغزی شود. برای مثال یک کودک ممکن است به دلیل مسمومیت با سرب، مننژیت باکتریایی، جریان خون ضعیف به مغز، تکان داده شدن در نوزادی (سندرم کودک لرزان)، یا تصادف با ماشین، دچار آسیب شود.

علائم

کودکان مبتلا به فلج مغزی درجات مختلفی از معلولیت جسمی دارند. برخی تنها دارای اختلال خفیف هستند در حالی که سایرین به شدت تحت تاثیر قرار می‌گیرند. این وضعیت بستگی به شدت آسیب مغزی دارد. برای مثال آسیب مغزی می‌تواند بسیاری محدود باشد و تنها بر بخشی از مغز که راه رفتن را کنترل می‌کند تاثیر بگذارد یا بسیار گسترده‌تر باشد و در کنترل عضلات کل بدن اختلال ایجاد کند.

آسیب مغزی که باعث فلج مغزی می‌شود همچنین می‌تواند بر عملکردهای دیگر مغز اثر بگذارد و منجر به مشکلات پزشکی اضافه‌ای شود از جمله:

• اختلال بینایی یا کوری
• از دست دادن شنوایی
• آسپیراسیون مواد غذایی (مکش غذا یا مایعات در ریه‌ها)
• رفلکس معده
• مشکلات تکلم
• سرازیر شدن آب دهان
• پوسیدگی دندان
• اختلالات خواب
• پوکی استخوان (استخوان‌های ضعیف و شکننده)
• مشکلات رفتاری

تشنج، مشکلات تکلم و ارتباطی و معلولیت ذهنی در میان کودکان مبتلا به فلج مغزی شایع‌تر است.

انواع

سه نوع فلج مغزی (CP) عبارتند از:

• فلج مغزی اسپاستیک: باعث گرفتگی و مشکل در حرکت می‌شود.
• فلج مغزی آتتوئید: منجر به حرکات غیر ارادی و کنترل نشده می‌شود.
• فلج مغزی آتاکسیک: باعث مشکلی در تعادل و دید سه بعدی می‌شود.

از آنجایی که فلج مغزی بر کنترل و هماهنگی عضلات اثر می‌گذارد، حتی حرکات ساده (مانند بی حرکت ماندن) دشوار است. سایر عملکردهایی که مهارت‌های حرکتی و عضلانی را شامل می‌شوند مانند تنفس، کنترل مثانه و روده، خوردن، و تکلم نیز ممکن است در یک کودک مبتلا به فلج مغزی تحت تاثیر قرار بگیرد. فلج مغزی در طول زمان بدتر نمی‌شود.

تشخیص

فلج مغزی ممکن است بطور زود هنگام در نوزادی که به دلیل زایمان زودرس یا سایر مشکلات سلامتی در خطر ابتلا به این مشکل است، تشخیص داده شود. پزشکان از جمله متخصصین رشد کودکان و متخصصین مغز و اعصاب معمولاً پس از تولد نوزاد را به دقت کنترل می‌کنند تا تاخیرات در رشد یا مشکلاتی در عملکرد عضلات که ممکن است نشان دهنده فلج مغزی باشند را شناسایی کرده و به آن رسیدگی کنند.

در کودکی که با دوره کامل به دنیا آمده و سایر عوامل خطر فلج مغزی را ندارد، ممکن است تشخیص اختلال در سال اول دشوار باشد. پزشکان اغلب تا زمانی که تاخیری را در نقاط عطف رشد (برای مثال عدم توانایی گرفتن انگشتان پا تا ۴ ماهگی یا ناتوانی در نشستن تا ۷ ماهگی) که می‌تواند نشان دهنده‌ی فلج مغزی باشد، مشاهده نکنند، قادر به تشخیص فلج مغزی نخواهند بود. شل یا سفت بودن بیش از حد عضلات، عدم هماهنگی مناسب حرکات، و وجود رفلکس‌های نوزاد در بالاتر از سنی که انتظار می‌رود، نیز می‌توانند علائم فلج مغزی باشند.

درمان

در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای فلج مغزی یا بیماری سی پی وجود ندارد. اما منابع و درمان‌های مختلفی می‌توانند به بهبود کیفیت زندگی کودکان مبتلا به فلج مغزی کمک کنند.

درمان‌های کمکی

انواع مختلفی از درمان‌ها می توانند به کودکان برای دستیابی به حداکثر پتانسیل رشد کمک کنند. به محض تشخیص فلج مغزی، کودک می‌تواند درمان برای حرکت و سایر نواحی که نیاز به کمک دارند مانند یادگیری، تکلم، شنوایی و رشد اجتماعی و عاطفی را شروع کند.

دارو  و جراحی

دارو، عمل جراحی یا بریس‌ها می‌توانند به بهبود عملکرد عضله کمک کنند. جراحی ارتوپدی می‌تواند در ترمیم دررفتگی ران و یا اسکولیوز (انحنای ستون فقرات) که مشکلات شایع مرتبط با فلج مغزی هستند، موثر باشد. برای درد یا گرفتگی شدید عضلانی، کودکان می‌توانند داروهای خوراکی دریافت کنند یا یک پمپ (پمپ باکلوفن) در زیر پوستشان کاشته شود.

رژیم غذایی

کودکان می‌توانند با مصرف مواد غذایی سرشار از کلسیم، ویتامین دی و فسفر، سلامت استخوان‌های خود را بهبود بخشند. این مواد مغذی به قوی ماندن استخوان‌ها کمک می‌کنند. با مشورت با پزشکان، متخصصین تغذیه و حتی درمانگران گفتار و زبان می‌توان از دریافت مواد مغزی مناسب مطمئن شد و در صورت لزوم تغییراتی را در رژیم غذایی یا روال وعده‌های غذایی ایجاد کرد.

ممکن است برای درمان شرایط پزشکی مختلف، نیاز به متخصصین پزشکی مختلفی باشد. حتی در صورتی که نیاز به متخصصین پزشکی متعددی باشد، همچنان داشتن یک پزشک مراقبت‌های اولیه یا یک متخصص فلج مغزی مهم است. این پزشک مراقبت معمول کودک شما را کنترل می‌کند و برای هماهنگ کردن اقدامات مراقبتی کودک به شما کمک خواهد کرد. تیمی از متخصصین با شما کار می‌کنند تا نیازهای فرزند شما برآورده شود. این تیم می‌تواند شامل درمانگرها، روانشناسان، مربیان، پرستاران و مددکاران اجتماعی باشد.

برای والدین

برآورده کردن نیازهای روزانه‌ی عضوی از خانواده که مبتلا به فلج مغزی است آسان نمی‌باشد. در صورتی که فرزند شما دچار فلج مغزی است، به دنبال حمایت خانوادگی و اجتماعی باشید. ممکن است ملحق شدن به گروه‌های حمایتی یا صحبت با والدین سایر کودکانی که نیازهای خاصی دارند، کمک کند تا احساس تنهایی نکنید. مشاوره نیز می‌تواند مفید باشد تا بتوانید احساسات خود را درک کنید و با آنها کنار بیایید. کودک نیز نیاز به کمک خواهد داشت. فراهم کردن حمایت عاطفی برای کودک می‌تواند به وی کمک کند تا با فلج مغزی کنار بیاید. داشتن یک کودک با فلج مغزی آسان نیست و بزرگ کردن چنین کودکی می‌تواند دشوار باشد. اما هرچه اطلاعات بیشتری داشته باشید، بهتر می‌توانید از فرزند خود مراقبت کنید.

سرگیجه را می‌توان به‌ صورت وجود احساس چرخش در سر تفسیر نمود، مانند سرگیجه‌ای که کودک پس از چرخیدن به دور خود احساس می‌کند و آن را به‌صورت چرخیدن دنیا به دور خود و یا نوسان اشیاء پیرامونش، توصیف می‌کند. گاهی اوقات سرگیجه کودک در اثر احتقان ناشی از سرماخوردگی و یا عفونت‌ها ایجاد می‌شود، در اثر این عفونت گوش داخلی تحت فشار قرار می‌گیرد؛ گوش داخلی بخشی از سیستم ویستیبولار است که روی تعادل ما تأثیر می‌گذارد. اما اگر کودک دچار سرگیجه مکرر یا طولانی‌مدت شود، ممکن است پای سایر بیماری‌ها در میان باشد. به‌طورکلی، سرگیجه در کودکان بسیار کمتر از بزرگسالان دیده می‌شود.

علل سرگیجه

علل سرگیجه در کودکان می‌تواند با و یا بدون وجود اختلال در پرده گوش اتفاق افتد. وجود اختلال در پرده گوش می‌تواند موجب سرگیجه شود، چراکه حس تعادل بدن در سیستم ویستیبولار گوش داخلی قرار دارد. اغلب مشکلات پرده گوش که موجب سرگیجه می‌شوند با بیماری‌های خفیف دیگر مرتبط می‌شوند که پس از درمان، معمولاً سرگیجه از بین می‌رود. اما سایر ارگان‌های بدن نیز می‌تواند در سرگیجه مؤثر باشند. برخی از علل احتمالی سرگیجه در کودکان عبارت‌اند از:

• عفونت گوش میانی یا افیوژن گوش میانی، که در آن مایع غلیظی در پشت پرده گوش انباشته می‌شود، بدون آنکه عفونتی وجود داشته باشد؛ در هر دو مورد، احساس تعادل کودک شما، که در گوش داخلی قرار دارد، در اثر فشار ایجاد شده مایع در گوش داخلی، به‌طور موقت دچار اختلال خواهد شد.
• عفونت گوش داخلی، از جمله بیماری‌های لارژانتیت و نوریت وریدی
• ضربه‌ مغزی یا هر گونه ضربه به سر
• شناور شدن ذرات کوچک مانند استخوان در مایع گوش، یا وجود ذرات باقی‌مانده از یک ضربه یا یک عفونت
• میگرن، یک اختلال عروقی؛ که در آن رگ‌های خونی در مغز متسع شده و باعث ایجاد سردرد می‌شود؛ بیماری حرکت و یا عدم تحمل حرکت، که اغلب به شکل سرگیجه همراه با میگرن دیده می‌شود.
• سرگیجه‌ی وضعیتی ناگهانی خوش‌خیم (BPPV)، که شامل حملات ناگهانی سرگیجه و اغلب حرکت سریع چشم است. در بسیاری از موارد، به نظر می‌رسد این اختلال مربوط به نشانه‌های اولیه میگرن مزمن باشد.
• تشنج 
• فشار خون پایین 
• اختلالات خود ایمنی، از قبیل مولتیپل اسکلروزیس، دیابت نوع یک و آرتریت نوجوانان
• اختلالات مربوط به بینایی، مانند اختلاف بیش ‌از حد در بین نمره چشم‌ها و یا اختلال حرکات مادرزادی چشم
• تومور مغزی
• بیماری منیر
• آسپرین و دیگر داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی

علائم

علائم سرگیجه می‌تواند از کودکی به کودک دیگر متفاوت باشد و به علت و شدت سرگیجه بستگی دارد. برخی از علائم رایج عبارت‌اند از:

• کودک از سرگیجه شکایت می‌کند، که ممکن است احساسی شبیه چرخش و یا نوسان اشیا به دور خود داشته باشد، معمولاً این حالت را به‌صورت چرخش اتاق به دور خود توصیف می‌کند و یا به‌صورت وجود بیماری حرکت، مانند زمانی که فرزند شما دریک قایق در حال حرکت قرار می‌گیرد و نمی‌تواند حرکت قایق را تحمل کند.
• سرگیجه ناشی از تغییر موقعیت سر: مانند زمانی که کودک سر خود را حرکت می‌دهد و یا از حالت درازکش به حالت نشسته درمی‌آید. معمولاً این نوع سرگیجه فقط چند ثانیه یا چند دقیقه طول می‌کشد.
• حرکات غیرمعمول، یا تعادل ضعیف
• شکایت از وجود صدا در گوش (وزوز گوش)، درد یا گرفتگی گوش
• کاهش شنوایی
• تب بیش از 37.5 درجه
• میگرن 
• گیجی
• افتادن و یا از حال رفتن
• حالت تهوع
• استفراغ
• عرق کردن
• پریدن رنگ چهره
• حرکت غیرارادی چشم‌ها (نیستاگموس)
• تمایل به دراز کشیدن
• از دست دادن مهارت‌های ظریف حرکتی
• تأخیر حرکتی، مانند کند بودن در صاف نگه‌داشتن سر، ایستادن و یا راه رفتن

آزمایشات و تشخیص

پزشک خانواده احتمالاً فرزند شما را به یک متخصص گوش و حلق و بینی اطفال (متخصص ENT) ارجاع می‌دهد، زیرا تشخیص علل سرگیجه می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. سرگیجه باید از سایر انواع دیگر سرگیجه متمایز شود. ممکن است ارزیابی کاملی برای مشخص شدن علت سرگیجه ضروری باشد. پزشک متخصص گوش و حلق و بینی، بهترین شخصی است که می‌تواند ارزیابی جامعی در این خصوص انجام دهد و در صورت نیاز شما را به متخصصان دیگر ارجاع خواهد داد. در طول معاینه ممکن است پزشک آزمایشاتی را از قبیل موارد زیر انجام دهد:

• بررسی کامل سابقه پزشکی توسط سؤالاتی که از شما و فرزندتان پرسیده خواهد شد؛ ممکن است سابقه خانوادگی وجود میگرن نیز مورد ارزیابی قرار گیرد.
• معاینه کامل فیزیکی، به‌ویژه سر و گوش
• ادیومتری یا آزمون شنوایی
• تست‌های مربوط به سنجش عملکرد ویستیبولار، مانند استفاده از صندلی چرخشی
• الکترونیستاگموگرافی (ENG)، که در آن الکترودهایی در بالا و پایین چشم فرزند شما قرار داده می‌شود تا حرکات سریع چشم ارزیابی شود (نیاسگموس).
• الکتروانسفالوگرافی، آزمایشی که به کمک آن فعالیت‌های الکتریکی مغز کودک شما اندازه‌گیری می‌شود.
• آزمایش خون
• آزمایش‌های تصویربرداری، مانند سی تی اسکن، اشعه ایکس یا MRI
• آزمایش‌های دهلیزی: چشمی که شامل بازی‌ها و ردیابی حرکات چشم می‌شود.
• ارزیابی دقت دینامیکی بینایی، که در آن فرزند شما سر خود را به آرامی تکان خواهد داد.
• ارزیابی هماهنگی و مهارت‌های حرکتی، از قبیل انجام حرکات خاص، لی لی کردن، پریدن، بالا و پایین رفتن با چشم باز و بسته

درمان سرگیجه

در اغلب موارد علل سرگیجه ناشی از یک عفونت یا تجمع مایع در داخل گوش است؛ درمان مناسب عفونت، باعث رفع سرگیجه خواهد شد. هنگامی که میگرن و (BPPV) علت سرگیجه باشند، سرگیجه به همراه خود میگرن، معمولاً توسط داروها به‌خوبی کنترل می‌شوند. هنگامی که اختلالات جدی‌تر باعث ایجاد سرگیجه شوند، باز می‌توان به کمک دارو و درمان‌های مختلف سرگیجه را کنترل نمود، حتی اگر اختلال زمینه‌ای باعث ایجاد چالش در درمان شود. کلید اصلی درمان این است که شما فرزندتان را برای تشخیص و درمان مناسب به نزد یک متخصص ببرید. درمان اختصاصی کودک شما به علت سرگیجه بستگی دارد. در بسیاری از موارد، می‌توان سرگیجه را حتی اگر علت آن همچنان پابرجا باشد، کاهش داد. یک متخصص گوش و حلق و بینی قادر خواهد بود همه گزینه‌های درمانی مناسب را در نظر گرفته و با توجه به سابقه پزشکی کودک و علائم او، برنامه درمانی را طرح‌ریزی نماید.

ممکن است درمان شامل موارد زیر باشد:

• داروها، از جمله آنتی‌بیوتیک‌ها، ضد احتقان یا آنتی‌هیستامین‌ها برای تجمع مایع در گوش
• داروهای مربوط به بیماری حرکت
• داروهای ضد تشنج یا ضدافسردگی برای درمان سرگیجه مرتبط با میگرن
• تغییرات رفتاری و تغییر در شیوه زندگی، از جمله اجتناب از موقعیت یا فعالیت‌هایی که می‌تواند سرگیجه را ایجاد کند یا فرزند شما را در معرض خطر آسیب‌دیدگی‌ها قرار دهد، مثلاً هنگام بازی با اسکیت بورد یا رانندگی با خودرو.
• تکنیک‌های فیزیوتراپی، از جمله مانور ایپلی یا سمنت که می‌تواند ذرات شناور مانند استخوان را به ناحیه‌ای از گوش داخلی انتقال دهد، که دیگر باعث سرگیجه نشود.

 

 

تشنج ناشی از تب تشنجی است که همراه با تب اتفاق می‌افتد. این حالت در کودکان 3 تا 6 ماهه رخ می‌دهد و در نوپایان 18-12 ماهه شایع‌تر است. حملات تشنج معمولاً تا چند دقیقه طول می‌کشد و همراه با تب بالای°F 4/100 °C)38) بروز می‌کنند. اگرچه تشنج ناشی از تب می‌تواند ترسناک باشد ولی معمولاً بدون درمان و هیچ گونه عارضه‌ی دیگری پایان می‌یابد. یک بار دچار شدن کودک به تشنج به این معنی نیست که او مبتلا به صرع یا آسیب مغزی شده است.

دلایل

هنوز دلیل قطعی تشنج فیبریل مشخص نیست. هرچند شواهد نشان می‌دهد که این حالت مربوط به ویروس‌های مشخص و نوع عکس‌العملی است که کودک همزمان با رشد مغزی، به تب بالا نشان می‌دهد. کودکانی که در خانواده‌ی خود سابقه‌ی تشنج فیبریل دارند به احتمال زیاد یک بار به آن دچار خواهند شد. تقریباً 1 مورد از هر 3 کودکی که یک بار تشنج ناشی از تب را تجربه می‌کند، باز هم گرفتار این حالت می‌شود (معمولاً ظرف 1 الی 2 سال پس از اولین حمله‌ی تشنج). در کودکان کوچکتر (زیر 15 ماه) نیز پس از آنکه دچار اولین تشنج فیبریل شوند، احتمال وقوع مجدد آن در آینده بیشتر می‌شود. اکثر کودکان با وجود آنکه به سن 5 سالگی می‌رسند باز هم این تشنج را تجربه می‌کنند. تشنج ناشی از تب را نباید با صرع (اختلال تشنج) اشتباه کرد. در کودکانی که یک بار دچار تشنج فیبریل می‌شوند ریسک مبتلا شدن به صرع کمی بیشتر می‌شود.

نشانه‌ها و علائم

در جریان تشنج فیبریل:

•  کودک معمولاً هوشیاری خود را از دست می‌دهد.
•  ماهیچه‌های او ممکن است سفت شود یا حرکات تند و ناگهانی داشته باشد.
•  رنگ چهره‌ی کودک معمولاً قرمز یا آبی (سیانوز) می‌شود.
•  این تشنج ممکن است تا چند دقیقه ادامه یابد.

وقتی تکان‌ها متوقف شد، کودک هوشیاری خود را دوباره به دست خواهد آورد اما ممکن است پس از آن خواب‌آلود یا رنجیده‌خاطر شود.

انواع تشنج

تشنج ناشی از تب (فیبریل) دو نوع است:

تشنج فیبریل ساده

این تشنج‌ها معمولاً ظرف چند دقیقه تمام می‌شوند اما در موارد نادر ممکن است تا 15 دقیقه طول بکشد. در این نوع تشنج، تمام بدن کودک ممکن است دچار تشنج، لرزش و تکان شود. چشم‌های کودک به اطراف می‌چرخد و ناله می‌کند یا اینکه هوشیاری ندارد. کودکان گاهی ممکن است حالت تهوع و استفراغ داشته باشند یا درحین تشنج خود را خیس کنند.

تشنج فیبریل پیچیده

این تشنج‌ها ممکن است بیش از 15 دقیقه طول بکشند یا اینکه بیش از یک مرتبه در 24 ساعت اتفاق بیفتند. همچنین ممکن است همراه با حرکت و تکان‌هایی تنها در یک قسمت از بدن باشد.

در زمان تشنج چه کاری می‌توان کرد؟

اگر کودک شما تشنج فیبریل دارد آرامش خود را حفظ کنید و:

•  اطمینان حاصل کنید که کودک شما روی سطح ایمنی مانند کف زمین است و پایین نمی‌افتد یا به چیز سفتی برخورد نمی‌کند.
•  کودک را به یک سمت بدنش بخوابانید تا از خفگی و مسدود شدن راه تنفس جلوگیری شود. رعایت این مسئله درمواردی که کف و بزاق زیادی از دهان کودک خارج می‌شود بسیار اهمیت دارد.
•  مراقب مشکلات تنفسی مانند تغییر رنگ چهره‌ی کودک باشید.
•  اگر تشنج بیش از 5 دقیقه طول بکشد یا کودک دچار سیانوز (کبودی رنگ چهره) شد، ممکن است نوع جدی تشنج باشد؛ پس فوراً آمبولانس را خبر کنید.

دانستن کارهایی که در حین تشنج ناشی از تب نباید انجام داد نیز اهمیت دارد:

•  از گرفتن یا مهار کردن کودک بپرهیزید.
•  چیزی در دهان کودک فرونبرید.
•  از دادن داروی تب‌بُر به کودک اجتناب کنید.
•  از گذاشتن کودک در آب خنک یا نیم‌گرم برای کاهش درجه ‌حرارت وی بپرهیزید.

پس از اتمام تشنج، با پزشک خود تماس گرفته و ترتیبی دهید تا کودک برای تشخیص علت تب ویزیت شود. پزشک فرزندتان را معاینه کرده و از شما می‌خواهد درباره‌ی چگونگی تشنج توضیح دهید. در اکثر موارد، درمان اضافی لازم نیست. اگر کودک کمتر از یک سال دارد و علائم دیگری نظیر تهوع و استفراغ یا اسهال داشته باشد، از وی آزمایش به عمل می‌آید.

عوارض

در اکثر تشنج‌های فیبریل هیچ اثر ماندگاری وجود ندارد. تشنج‌های فیبریل ساده منجربه آسیب مغزی، عقب ماندگی ذهنی یا اختلالات یادگیری نمی‌شود. این تشنج‌ها به این معنی نیست که کودکتان اختلال زمینه‌ای جدی‌تری دارد. تنها عرضه‌ی شایع، امکان تشنج‌های بیشتر است.

تشخیص

برای تشخیص تشنج ناشی از تب، پزشک از والدین کودک یا هر شخص دیگری که کودک را حین تشنج مشاهده کرده است می‌خواهد که بادقت حالات وی را توصیف کند. پزشک از لحاظ جسمی و اعصاب، کودک را معاینه می‌کند. اگر علت تب مشخص باشد و کودک دچار گیجی و عدم هوشیاری نباشد، پزشک معمولاً درخواست تست‌های آزمایشگاهی نمی‌دهد. هرچند اگر درمورد چیزی مشکوک باشد ممکن است آزمایش خون تجویز کند. نفی دلایل دیگر تشنج نظیر عفونت CNS نیز حائز اهمیت است. در نوزادان کمتر از یک سال یا کودکان بزرگتری که با آنتی‌بیوتیک‌ها درمان شده‌اند، علائم مننژیت واضح نبوده و پزشک ممکن است برای نفی این مورد دستور پونکسیون کمری (سوراخ کردن کمر) دهد. پزشک معمولاً دستور نوار مغزی (EEG) یا دیگر آزمایش‌های تصویربرداری مانند ام.آر.آی یا سی‌تی اسکن را نخواهد داد؛ مگر اینکه مشکوک باشد که در تشنج عامل دیگری به‌غیر از تب دخیل است.

درمان

درمورد کودکی که دچار تشنج فیبریل می‌شود باید کمک‌های اولیه‌ی معمول انجام گیرد. اگر تشنج بیشتر از پنج دقیقه ادامه یابد، کودک را باید به مرکز اورژانس رساند. به‌ندرت لازم می‌شود که کودک با اولین تشنج فیبریل ساده در بیمارستان بشتری شود. اگر کودک تب دارد، دادن قرص تب‌بر مانند آستومینوفن می‌تواند در پایین نگه داشتن تب و آرام کردن او کمک کند؛ هرچند طی پژوهشی مشخص شد که این امر از تشنج پیشگیری نمی‌کند. در کودکانی که تب دارند ممکن است برای پیشگیری یا کوتاه کردن زمان تشنج قرص دیازپام تجویز شود. هرچند این دارو به‌ندرت تجویز می‌شود زیرا دیازپام می‌تواند سبب خواب‌آلودگی شود و علائم عفونت جدی را ظاهر نکند.
معمولاً دادن داروهای ضدصرع به کودکی که دچار تشنج فیبریل است ضروری نیست، زیرا عوارض جانبی پنهان این داروها ممکن است سنگین‌تر از فواید احتمالی آن باشد. هنوز شواهد قطعی مبنی بر اینکه دادن داروهای ضدصرع بتواند از ایجاد صرع در آینده برای کودک پیشگیری کند وجود ندارد.

پیشگیری

برخی والدین برای جلوگیری از تشنج، بی‌درنگ اقدام به پایین آوردن تب می‌کنند. اما تشنج‌ها اغلب به‌طور ناگهانی و گاهی قبل از آنکه حتی متوجه بیماری کودک شوید روی می‌دهند. اگر کودکتان تب دارد و قبلاً یک بار دچار تشنج فیبریل شده است، نگرانی شما درباره‌ی وقوع مجدد تشنج قابل درک است. درمورد نگرانی خود با پزشک فرزندتان صحبت کنید. پزشک می‌تواند به شما بگوید که چه زمانی برای پایین آوردن تب کودک عاقلانه است.

آیا تشنج فیبریل نشانه‌ی مشکل جدی است؟

معمولاً تبی که باعث تشنج فیبریل می‌شود، درنتیجه‌ی عفونت ویروسی دستگاه تنفس فوقانی (مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا)، آنفولانزا معده، سرخچه یا عفونت گوش است. اما درموارد نادر، تب از علائم مننژیت یا مشکل جدی دیگری است. پزشک کودک شما علائم او را بررسی کرده و درصورت لزوم برای او تصویربرداری تجویز می‌کند.

میگرن علت شایع نوعی سردرد نامشخص در کودکان است. میگرن کودکان نوعی سردرد دردناک است که اغلب در یک طرف سر احساس می‌شود .بعضی از کودکان میگرن را گهگاه و بعضی دیگر آن را بیش از یک بار در هفته تجربه می‌کنند. سردردهای میگرنی ممکن است خفیف یا بسیار شدید باشد. تا زمان بلوغ، ابتلا به میگرن در پسران و دختران مساوی است اما پس از بلوغ میگرن در دختران بیشتر شایع است. درد شدید و استفراغ به این معنی است که اغلب کودکان باید در طول حملات در منزل باقی بمانند و قادر به شرکت در فعالیت‌های معمول روزمره نیستند. اگر چنین حملاتی مکرر باشد میگرن می‌تواند تأثیر قابل‌ توجهی بر مدرسه رفتن کودکان داشته باشد.

علل میگرن در کودکان

علل خاص سردرد میگرنی در کودکان به‌خوبی شناسایی نمی‌شود. سردردهای میگرنی معمولاً ارثی است و اغلب به علت خاصی ایجاد می‌شوند. علل سردرد میگرنی برای بعضی از کودکان شامل استرس، گرسنگی، تغییر در الگوی خواب، چراغ‌های روشن یا سوسو زدن چراغ، صدای بلند و مواد غذایی مانند:

• مواد غذایی بااسید آمینه تیرامین (به‌عنوان‌ مثال شراب قرمز، پنیر، ماهی‌ دودی، مرغ، انجیر، برخی از لوبیاها)
• شکلات
• آجیل
• کره بادام‌ زمینی
• میوه‌ها (به‌خصوص آووکادو، موز، مرکبات)
• پیاز
• محصولات لبنی (شیر، ماست، پنیر)
• گوشت با نیترات (به‌ عنوان‌ مثال بیکن، هات‌داگ، سالامی)
• مواد غذایی حاوی گلوتامات مونوسدیم (افزودنی در بسیاری از غذاها)
• هر غذای فرآوری شده، تخمیر شده، ترشی یا مشتق شده

علائم و نشانه‌های میگرن

سردرد، که ممکن است:

• مبهم باشد.
• در تمام سر پخش شود یا در دو طرف سر شدیدتر باشد.
• فقط در یک طرف سر احساس شود.
• شدید یا خفیف باشد.

سردرد میگرنی کودکان معمولاً شش تا 12 ساعت طول می‌کشد. فرزند شما نیز ممکن است:

• اشتهایش را از دست بدهد.
• احساس بدی مانند حالت تهوع یا استفراغ داشته باشد.
• رنگ‌ پریده باشد.
• احساس خستگی کند.
• دل‌ درد داشته باشد.

چه زمانی به دنبال مشاوره پزشکی باشیم؟

به‌ طور کلی مراجعه به پزشک در شرایط زیر بسیار مهم است:

• سر دردها قبل از 7 سالگی شروع شوند.
• شدت سردرد تغییر می‌کند.
• افزایش غیر قابل‌ تحمل در فرکانس، شدت و مدت حملات
• افت تحصیلی ناگهانی
• تغییرات شخصیتی، رفتاری
• تشنج و ضعف
• مشکلات تعادل یا هماهنگی
• اختلال رشد

زمان میگرن در کودکان

میگرن در کودکان به شکل‌های مختلف شروع می‌شود. بعضی از کودکان حس خوبی ندارند. در برخی دیگر نور یا صدا ممکن است آن‌ها را ناراحت کند یا درد را شدیدتر کند و حتی ممکن است باعث ایجاد حالت تهوع و استفراغ شود. قبل و یا در طی سردرد میگرنی بعضی از کودکان ممکن است ضعف عضلانی داشته باشند، حس هماهنگی خود را از دست بدهند و با لکنت صحبت کنند. تقریباً از هر 5 کودک 1 نفر دچار آورا می‌شود که یک اختلال حسی و نوعی هشدار است که میگرن در راه است. رایج‌ترین این نشانه‌ها تاری دید یا لکه‌های تار در دید، توپ‌های رنگی، خطوط ناهموار، یا نور روشن یا حس بوی خاص است . آورا معمولاً حدود 10 تا 30 دقیقه قبل از شروع سردرد میگرنی در کودکان آغاز می‌شود، هرچند گاهی در شب قبل از شروع میگرن اتفاق می‌افتد و معمولاً حدود 20 دقیقه طول می‌کشد.

تشخیص

پزشک از فرزند شما در مورد علائم سؤال خواهد کرد. میگرن در کودکان اغلب با خواب بهتر می‌شود که ممکن است نشانه مهمی در تشخیص باشد. کودکان با سنین کمتر اغلب در توضیح علائم خود مشکل‌دارند بنابراین پزشک ممکن است از شما بخواهد تا زمان شروع سردردهای کودک خود و مواردی که قبل از سردرد اتفاق می‌افتد (از قبیل خوردن غذاهای خاص یا عدم خواب کافی) را گزارش دهید. در تعداد بسیار کمی از کودکان ممکن است آزمایش‌هایی برای رد علل سردردهای غیر میگرنی انجام شود. اکثر کودکان نیازی به آزمایش ندارند و هیچ تستی وجود ندارد که تشخیص میگرن کودکان را ثابت کند.

درمان

میگرن کودکان نمی‌تواند درمان شود. هدف درمان کاهش علائم کودک شما است. به‌محض اینکه فرزندتان احساس می‌کند که میگرن می‌خواهد شروع شود، داروهایش را به او بدهید. به کودکان زیر 18 سال آسپرین ندهید. اگر کودک آسپرین مصرف کند احتمال ابتلا به سندرم ری افزایش می‌یابد. سندرم ری می‌تواند موجب آسیب شدید مغز و کبد شود. برچسب داروهای کودک خود را برای آسپرین، سالیسیلات و یا روغن وینترگرین بررسی کنید.

دارو 

• داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن باعث کاهش تورم، درد و تب می‌شوند و می‌توانند باعث خونریزی معده یا مشکلات کلیه در افراد خاص شوند. اگر کودک شما دارو رقیق‌کننده خون مصرف می‌کند درباره‌ی بی‌خطر بودن داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی برای او از پزشک سؤال کنید. برچسب دارو را بخوانید و دستورالعمل‌ها را دنبال کنید. این داروها را بدون نسخه و اجازه‌ی پزشک به کودکان زیر 6 ماه ندهید.
• استامینوفن درد و تب را کاهش می‌دهد و بدون نسخه پزشک در دسترس است. درباره میزان و چگونگی مصرف آن سؤال کنید. دستورالعمل‌ها را دنبال کنید. برچسب‌های همه داروهای دیگر که فرزندتان استفاده می‌کند را بخوانید تا ببینید آیا آن‌ها هم حاوی استامینوفن هستند یا خیر یا از پزشک بپرسید. استامینوفن اگر به‌درستی مصرف نشود می‌تواند باعث آسیب کبدی شود.
• داروهای ضد تهوع ممکن است برای آرامش کودک و جلوگیری از استفراغ کمک کند. این دارو همچنین می‌تواند درد را کاهش دهد.
• اگر کودک شما سردردهای مکرر دارد می‌توانید از داروهایی برای جلوگیری از سردرد میگرنی کوذکان استفاده کنید

مراقبت در خانه

• از کودکتان بخواهید در یک اتاق تاریک و آرام استراحت کند. این کار به کاهش درد کمک می‌کند. خواب نیز ممکن است به کاهش درد کمک کند.
• از یخ برای کاهش درد استفاده کنید. از بسته یخ استفاده کنید یا یخ خردشده را در یک کیسه پلاستیکی قرار دهید. بسته یخ را با یک حوله بپوشانید و آن را روی سر کودکتان قرار دهید و هر یک ساعت 15 تا 20 دقیقه یخ را بر روی پیشانی بگذارید.
• برای کاهش درد و اسپاسم عضلانی از گرما روی منطقه درد استفاده کنید. از یک حوله کوچک که با آب گرم یا یک پد حرارتی گرم شده استفاده کنید یا کودک خود را در حمام گرم قرار دهید. هر دو ساعت 20 تا 30 دقیقه حرارت را در ناحیه درد اعمال کنید. می‌توانید گرما و یخ را یک‌ درمیان استفاده کنید.

درد میگرن کودکان چقدر طول می‌کشد؟

سردرد میگرنی در کودکان می‌تواند از 2 تا 48 ساعت طول بکشد. کودکان مبتلا به میگرن اغلب در هرماه 1 تا 3 سردرد دارند، هرچند این می‌تواند از یک تا چند بار در هفته متفاوت باشد. پس از رفع سردرد بعضی از کودکان ممکن است هنوز احساس خستگی یا بدخلقی داشته باشند. بیش از نیمی از کودکان که قبل از سن 10 سالگی مبتلا به سردرد میگرنی شده‌اند، بهبود می‌یابند. بسیاری از کودکان حتی اگر میگرن آن‌ها بعد از 10 سالگی شروع شود وقتی بزرگ‌تر می‌شوند حملات میگرنی آن‌ها کاهش می‌یابد.

پیشگیری

خبر خوب این است که در بسیاری از بچه‌ها میگرن از بین می‌رود. درعین‌حال، کودکان باید دستورالعمل‌های پزشک خود را دنبال کرده و داروها را طبق دستور پزشک مصرف کنند. اطمینان حاصل کنید که فرزندتان داروهایش را همیشه همراه دارد تا درصورتی‌که میگرن در مدرسه یا زمانی که دور از خانه است شروع می‌شود بتواند از آن‌ها استفاده کند. همچنین کودکان باید تلاش کنند تا از عوامل ایجادکننده میگرن دور باشند. اگر غذاهای خاص مانند شکلات یا پنیر و یا نوشیدنی‌های کافئین دار باعث میگرن آن‌ها می‌شود بهتر است که از آن‌ها اجتناب کنند. همچنین، آن‌ها باید از فعالیت‌هایی که به نظر می‌رسد باعث میگرن می‌شوند ازجمله استفاده از کامپیوتر برای مدت‌زمان طولانی و یا گوش دادن به موسیقی با صدای بلند پرهیز کنند. آن‌ها باید با ایجاد برنامه‌ای مناسب با استرس مبارزه کنند مثلاً همه تکالیف مدرسه را به‌موقع انجام دهند تا برای تحویل دچار استرس و سپس میگرن نشوند. ورزش منظم هم می‌تواند استرس را کاهش دهد و باعث شود آن‌ها احساس بهتری داشته باشند.

سردرد چه از نوع کوبشی و ضربان‌دار، چه از نوع سنگین و خمار کننده شیوع بالایی در میان کودکان دارد. سردرد با شدت‌های مختلف و بنا به دلایل گوناگون بروز می‌یابد. مهم این است که بتوانیم تشخیص دهیم که چه زمانی سر درد فقط یک درد گذرا و موقتی است و چه زمانی عارضه‌ای جدی‌تر است و نیاز به توجه و درمان تخصصی دارد. دست‌کم 40 درصد از کودکان تا سن 7 سالگی سر درد را تجربه می‌کنند.

علت سردرد در کودکان

تغییر در مواد شیمیایی، عصب‌ها یا رگ‌های ناحیه سر منجر به بروز سردرد می‌شود. این تغییرات پیام درد را به مغز می‌فرستد و به سردرد دامن می‌زند. در کل انواع سردرد در کودکان و بزرگسالان یکسان است. به علاوه سردرد غالباً ارثی است، بنابراین اگر والدین دچار سردرد باشند، احتمالاً فرزندانشان نیز از این ناراحتی رنج خواهند برد.

سردرد گاهی نتیجه ابتلا به بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی، دندان درد و عفونت سینوس‌ها، چشم‌ها، گوش‌ها یا گلو است. سر درد در کودکان گاهی صرفاً نتیجه اضطراب و استرس، خستگی یا کاهش آب بدن کودک است. گاهی اوقات پس از وارد شدن ضربه به سر کودک دچار سردرد می‌شود. سردرد ضربان‌دار کودکان در موارد بسیار نادر نشانه تومور مغزی یا مننژیت است، البته به خاطر داشته باشید که هم تومور مغزی و هم مننژیت علاوه بر سردرد با علائم دیگری نیز همراه است. سردرد گاهی نشانه مشکلات بینایی در کودکان است.

نشانه‌ها و علائم

سردرد ممکن است دردی تیر کشنده، ضربان‌دار یا سنگین باشد و در یک یا هر دو طرف سر بروز یابد.

وضعیت کودک را تحت نظر بگیرید و از او بپرسید که آیا علائم زیر را دارد یا خیر:

• تغییر در حافظه، تمرکز یا گفتار
• ضعف پا یا دست
• تغییر در شنوایی یا بینایی
• تب
• گرفتگی و آبریزش بینی یا درد عضلانی
• حالت تهوع یا استفراغ
• آسیب دیدن یا تصادف کردن

انواع

سردردهای کودکان به سه نوع اصلی تقسیم‌بندی می‌شود:

سردرد تنشی

علامت مشخصه این نوع سر درد درد سنگین در یک یا هر دو سمت سر است، و سردرد عموماً ماهیت تیر کشنده ندارد. بیمار دچار سردرد تنشی درد را شبیه به نواری توصیف می‌کند که محکم دور سر بسته شده است و فشار شدیدی را روی سر حس می‌کند. علائم غالباً پی‌آمد استرس، اضطراب یا افسردگی است، البته گاهی نیز از وضعیتی نامناسب سرچشمه می‌گیرد. سردردهای تنشی معمولاً در مدرسه یا خانه تحت شرایط تنش‌زا و اضطراب‌آور شروع می‌شود و با آرام شدن کودک و شروع به بازی کردن برطرف می‌شود.

میگرن

سردردهای میگرنی معمولاً ارثی است و نخستین بار معمولاً در سنین 5 تا 8 سالگی بروز می‌یابد، هرچند احتمال بروز آن در هر سنی وجود دارد. میگرن عموماً یک طرفه و ضربان‌دار است و غالباً فعالیت بدنی آن را تشدید می‌کند. کودکان دچار میگرن دمدمی‌مزاج می‌شوند و تغییرات خلق و خو، رنگ پریدگی و زرد شدن پوست، خستگی مزمن، سرگیجه، تاری دید، ویار یا بی‌اشتهایی، حالت تهوع و استفراغ، اسهال یا تب در آنان مشاهده می‌شود.

سردرد خوشه‌ای

سردرد خوشه‌ای معمولاً در کودکان زیر 10 سال مشاهده می‌شود و در بین پسران نوجوان شیوع بالاتری دارد. سردرد خوشه‌ای عموماً در دوره‌های چندهفته‌ای یا چندماهه بروز می‌یابد و دوره حمله‌های سردرد هر سال یا یک سال در میان تجربه می‌شود. هر چند ممکن است علائم کودکان با هم تفاوت داشته باشد، اما شایع‌ترین علائم سردرد خوشه‌ای به شرح زیر است:

• درد شدید یک سمت سر، معمولاً پشت چشم
• چشم در اثر سردرد دچار افتادگی پلک می‌شود، مردمک آن کوچک می‌شود یا پلک قرمز و متورم می‌شود.
• آبریزش و گرفتگی بینی
• متورم شدن پیشانی

تشخیص

متخصص اطفال ابتدا از کودک می‌خواهد تا علائم را شرح دهد، سپس نوع سردرد و علت بروز آن را بر مبنای شرح حال بیمار تشخیص می‌دهد. متخصص اطفال کودک را به طور کامل معاینه می‌کند، فشار خون و دیگر علائم حیاتی را بررسی می‌کند، دستور آزمایش خون می‌دهد. متخصص اطفال گاهی به منظور تشخیص افتراقی و رد احتمال ابتلا به دیگر عارضه‌ها دستور ام آر آی (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) یا سی تی اسکن (مقطع‌نگاری رایانه‌ای) می‌دهد تا تصویر دقیق‌تری از داخل مغز داشته باشد.

درمان سردرد کودکان

سردرد بچه‌ها با توجه به علت آن درمان می‌شود.

دارو

• داروهای متوقف کننده درد: این داروها بر گیرنده‌های خاصی در رگ‌های خونی سر اثر می‌گذارد و سردرد شروع شده را متوقف می‌کند. مصرف این داروها فقط با تجویز پزشک مجاز است.
• داروهای مسکن: این مسکن‌ها که بدون نسخه نیز به فروش می‌رسد، سردرد را متوقف می‌کند.
• داروهای پیشگیری کننده متخصص اطفال این داروها را برای مصرف روزانه تجویز می‌کند تا احتمال بروز سردردهای میگرنی شدید کاهش یابد.

درمان خانگی

اکثر سردردهای معمولی را می‌توان با درمان‌های خانگی ساده برطرف کرد. برای آرام کردن سردرد فرزندتان از او بخواهید تا:

• در اتاق خنک، تاریک و ساکتی دراز بکشد.
• دستمال خنک و مرطوبی را روی پیشانی یا چشم‌هایش بگذارد.
• آرام باشد و استراحت کند.
• عمیق و راحت نفس بکشد.
• مطمئن شوید که کودک غذا خورده است. میگرن برخی کودکان پس از یک خواب آرام و طولانی ساکت می‌شود. بخش مهمی از درمان میگرن دوری از محرک‌هایی است که باعث شروع حمله می‌شود. به همین دلیل است که باید علل شروع شدن درد را یادداشت کرد.
• می‌توانید به فرزندتان مسکن‌های غیرتجویزی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن بدهید. البته قبل از مصرف بروشور دارو را بخوانید تا از دستور مصرف آن مطلع شوید. اگر درباره مقدار یا زمان مصرف دارو سوال دارید، حتماً با پزشک مشورت کنید. اگر فرزندتان کمتر از دو سال دارد یا به بیماری‌های دیگری نیز مبتلا است، قبل از مصرف هر گونه مسکن با پزشک مشورت کنید. متخصص اطفال مناسب بودن مصرف دارو را بررسی و دستور مصرف آن را با توجه به وزن و سن کودک اعلام می‌کند.
• هیچ‌گاه به کودکان یا نوجوانان آسپرین ندهید، مگر آن که متخصص اطفال آن را تجویز کرده باشد. آسپرین باعث بروز سندرم ری می‌شود که یک بیماری خطرناک و کشنده است.
• اگر فرزندتان مرتب دچار سردرد میگرنی می‌شود، متخصص اطفال دارویی را تجویز می‌کند که باید هنگام شروع سردرد یا به صورت روزانه مصرف شود تا از بروز سردرد پیشگیری شود. متخصص اطفال تناوب سردردهای میگرنی را قبل از تجویز داروی پیشگیری بررسی می‌کند و مزایای احتمالی مصرف دارو را با عوارض احتمالی آن مقایسه می‌کند.
• درباره روش کنترل درد از متخصص اطفال راهنمایی بخواهید. متخصص اطفال طرح درمان مبتنی بر رویکردهای غیردارویی مانند آرام‌سازی، تکنیک‌های کاهش استرس و دوری از محرک‌های احتمالی را تهیه می‌کند.
• زمان، نحوه و علائم سردردهای فرزندتان را یادداشت کنید و توصیه‌های پزشک را به دقت رعایت کنید تا روش آرام کردن سردرد کودک را بیابید.

زمانی که کودک به اندازه کافی رشد کرده که می‌تواند ادرار خود را در هنگام شب و در طول خواب کنترل کند اگر ادرار کند گفته می‌شود که او به شب‌ ادراری مبتلا شده است. این یک مشکل شایع در میان کودکان به خصوص کودکان زیر 6 سال است. با این که این مشکل یک بیماری جدی و خطرناک نیست اما ممکن است شب‌ ادراری تأثیر زیادی هم بر کودک و هم برای اعضای دیگر خانواده داشته باشد. شب‌ ادراری ممکن است در روند اجتماعی شدن کودک اختلال ایجاد کرده و منجر به وارد آمدن استرس بسیار زیادی بر خانواده شود.

علل

شب‌ا دراری یک مشکل رفتاری یا روانی است. این مشکل به دلیل تنبل بودن برای رفتن به توالت در هنگام شب کودک اتفاق نمی‌افتد. شب‌ ادراری علت‌های مختلفی دارد. برخی از علل شایع شب‌ ادراری عبارتند از:

• عوامل ژنتیکی (که ممکن است در بقیه اعضای خانواده نیز وجود داشته باشد)
• مشکل در بیدار شدن از خواب
• استرس
• کند بودن فرایند رشد سیستم اعصاب مرکزی (که باعث کاهش توانایی کودک در کنترل مثانه و تخلیه آن در هنگام شب می‌شود)
• عوامل هورمونی (عدم تولید کافی هورمون ضد ادرار که هورمونی است که باعث می‌شود ادرار در هنگام شب با نرخ کندتری تولید شود)
• عفونت مجرای ادرار
• ناهنجاری در دریچه‌های مجرای ادرار در پسران یا در حالب در دختران و پسران
• اختلالات نخاعی
• کوچک بودن مثانه

علائم بیماری

اگر کودک شما به مدت 6 ماه یا بیشتر به طور کامل برای توالت رفتن آموزش دیده است و به طور ناگهانی دچار شب‌ ادراری می‌شود باید به پزشک مراجعه کنید زیرا ممکن است این مشکل نشانه و علامت وجود بیماری‌های دیگری باشد. به هر حال، برخی علائم شب‌ ادراری عبارتند از:

• تغییر در مقدار و تناوب دفع ادرار در طول روز
• درد، سوزش یا زور زدن در هنگام ادرار کردن
• جریان بسیار کم ادرار مستمر یا بروز این حالت پس از دفع ادرار
• ادرار ابری یا صورتی‌رنگ یا وجود خون در ادرار یا دیده شدن لکه خون در لباس زیر
• ادرار بی‌اختیار در هنگام روز و هنگام شب
• تغییر ناگهانی در شخصیت یا خلق‌وخو
• کنترل ضعیف روده
• دفع ادرار پس از اعمال فشار (سرفه کردن، دویدن یا بلند کردن اجسام)
• برخی اختلالات در هنگام راه رفتن (مشکل در راه رفتن به دلیل مشکلات زمینه‌ای نورولوژیکی)
• خیس بودن مستمر لباس
  اگر کودک شما هر یک از علائم فوق را دارد باید به پزشک مراجعه کرده و به دقت کلیه‌ها و مثانه او معاینه شود.

چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟

شب‌ ادراری که به طور ناگهانی اتفاق بیفتد یا همراه با علائم دیگر باشد ممکن است نشانه ابتلا به بیماری‌های دیگری باشد بنابراین در این موارد باید به پزشک مراجعه شود.
پزشک علائم عفونت مجرای ادرار، یبوست، بیماری‌های مثانه، دیابت و استرس شدید را مورد بررسی قرار می‌دهد.

در موارد زیر کودک را نزد پزشک ببرید:

• زمانی که پس از 6 ماه خشک بودن مستمر به طور ناگهانی شب‌ ادراری شروع می‌شود.
•  خیس کردن شلوار در طول روز
• احساس سوزش یا درد در هنگام دفع ادرار
• تکرر ادرار
• نوشیدن یا خوردن بیشاز حد معمول
• تورم در پاها یا مچ پا
•  داشتن سن 7 سال یا بیشتر و ابتلا به شب‌ ادراری

همچنین پزشک باید اطلاع داشته باشد که آیا کودک تحت استرس شدید است و یا به دلیل این وضعیت احساس ناامیدی و یاس دارد و همچنین آیا شما می‌توانید کمکی به وی کنید. در این مدت شما باید صبور باشید زیرا ممکن است تا زمانی که کودک احساس بهتری پیدا کند و بر مشکل شب‌ ادراری فائق آید زمان زیادی طول بکشد. به یاد داشته باشید که چشم‌انداز بلند مدتی باید داشته باشید و در بیشتر موارد بیماری برطرف می‌شود.

چه موقع اغلب کودکان می‌توانند مثانه خود را کنترل کنند؟

کودکان در سنین مختلفی می‌توانند بر مثانه خود کنترل داشته باشند. بیشتر کودکان پس از 6 سالگی شب‌ ادراری نخواهند داشت. شب‌ ادراری تا سن 6 سالگی غیرعادی نیست حتی اگر باعث آزار و ناراحتی والدین شود. اگر کودک شما کمتر از 6 سال دارد، نیازی به درمان شب‌ ادراری نیست.

درمان شب ادراری

دارو

داروهای مختلفی برای درمان شب‌ ادراری وجود دارد. داروهایی که برای درمان شب‌ ادراری مورد استفاده قرار می‌گیرند معمولاً شرعت تولید ادرار را کاهش می‌دهند. داروهای شب‌ ادراری بسیار مؤثر هستند اما غالباً در صورتی که مصرف آنها قطع شود، شب‌ ادراری کودک بازمی‌گردد که در این صورت کودک باید مدت طولانی‌تری این داروها را مصرف کند.

غذا خوردن، رژیم غذایی و تغذیه

غذا خوردن، رژیم غذایی و تغذیه نقشی در ابتلا یا پیشگیری از شب‌ ادراری در کودکان ندارند. اجازه دهید کودک در طول روز مایعات بیشتری مصرف کند و در هنگام شب مصرف مایعات را کاهش دهید (از مصرف نوشیدنی‌های حاوی کافئین پرهیز شود). سپس به کودک یادآوری کنید که قبل از رفتن به رختخواب برای دفع ادرار به توالت برود.

آموزش مثانه

با آموزش مثانه می‌توان به کودک آموزش داد که ادرار خود را مدت طولانی‌تری نگه دارد. زمان‌های دفع ادرار کودک را در طول روز یادداشت کنید سپس مشخص کنید که بین هر بار دفع ادرار چه مدتی طول کشیده است. پس از یک یا دو روز، مدت 15 دقیقه زمان بین دفع ادرارها را افزایش دهید. برای مثال، اگر کودک معمولاً ساعت 3:30 دقیقه بعدازظهر توالت می‌رود کودک را ترغیب کنید که تا ساعت 3:45 دقیقه صبر کرده و سپس توالت برود. به تدریج، زمان انتظار را طولانی و طولانی‌تر کنید. این روش به کشیده شدن مثانه کودک برای نگهداشتن مقادیر بیشتر ادرار کمک می‌کند. صبور باشید، آموزش مثانه ممکن است چند هفته یا حتی چند ماه طول بکشد.

مدیریت

علاوه بر برنامه درمانی، روش‌های عملی دیگری نیز وجود دارد که می‌تواند باعث راحت‌تر شدن زندگی با وجود شب‌ ادراری شود.

کاورهای تشک کودک

زمانی که کودک جای خود را خیس می‌کند ممکن است ادرار از ملحفه عبور کرده و در تشک نفوذ کند. به تدریج، تشک بوی ادرار می‌گیرد. برای پیشگیری از بروز این اتفاق، والدین باید تشک را با کاورهای ضد آب بپوشانند. کاورهای تشک سطح رویی و کناری تشک را عایق کرده و یا تشک را به طور کامل می‌پوشانند. والدین ممکن است این کاورها را از داروخانه یا شرکت‌های توزیع‌کننده لوازم طبی که محصولات ضد شب‌ ادراری می‌فروشند تهیه کنند. کاورهای ارزان قیمت تشک ممکن است از بین رفته یا نشت داشته باشند بنابراین بهتر است یک جنس مرغوب را انتخاب کنید.

لباس‌های زیر جذب‌کننده رطوبت

این محصولات، لباس‌های زیر مخصوصی هستند که از مواد جاذب رطوبت ساخته شده و از نشت ادرار به لباس‌ها و رختخواب کودک پیشگیری می‌کنند. این محصولات هم در نوع یک‌بارمصرف و هم در نوع قابل استفاده مجدد وجود دارند.

محافظ بو

ممکن است حتی در صورتی که والدین به دقت مراقب بو باشند، اتاق خواب کودکان بوی بد ادرار بدهد. ساده‌ترین روش برای جلوگیری از بو گرفتن اتاق، استفاده از خوشبوکننده اتاق است. انواع مختلف خوشبوکننده‌ها وجود دارد که همه باعث خوشبو شدن اتاق می‌شوند. خوشبوکننده‌های اتاق را می‌توان از فروشگاه‌ها یا داروخانه‌ها تهیه کرد. یک روش دیگر برای رفع بوی بد اتاق استفاده از محصولاتی که بو را از بین می‌برند. این محصولات به صورت اسپری یا جاذب بوهای جامد بوده و از فروشگاه‌های لوازم طبی قابل ابتیاع هستند.

چگونه می‌توان به کودک برای غلبه به این مشکل کمک کرد؟

شب‌ ادراری ممکن است باعث ایجاد اختلالات رفتاری در کودک شود زیرا ممکن است وی احساس گناه کرده و خجالت‌زده شود. این که کودک مسئول شب‌ ادراری است درست است (این می‌تواند به این معنی باشد که در خشک‌کردن و تمیز کردن رختخواب خود کمک کند) اما کودک شما نباید به خاطر این موضوع احساس گناه داشته باشد. این نکته بسیار مهم است که کودک شما بداند که شب‌ ادراری گناه یا خطای او نیست. تنبیه کردن کودک به دلیل شب‌ ادراری کمکی به حل مشکل نمی‌کند.
به یاد داشته باشید که کودک با رفتن به توالت در هنگام شب مشکلی ندارد. چراغ‌خواب‌هایی در مسیر قرار دهید تا کودک بتواند به راحتی خود را به توالت برساند. همچنین شما می‌توانید رختخواب کودک خود را با پلاستیک بپوشانید تا تمیز کردن آن راحت‌تر شود. در صورتی که این اتفاق افتاد به کودک خود برای کمک به تمیز کردن رختخواب جایزه بدهید.

عفونت ادراری نوعی عفونت در ادرار است. این عفونت معمولاً در مثانه و در برخی موارد در کلیه‌ها دیده می‌شود. عفونت‌های ادراری در کودکان نسبتاً شایع است اما معمولاً خطرناک نیست. این عفونت‌ها معمولاً با آنتی‌بیوتیک درمان می‌شوند.

عفونت ادراری چیست؟

عفونت ادراری عفونتی است که در مجاری ادراری ایجاد می‌شود. عفونت‌ها معمولاً به دلیل وجود میکروب‌ها که ارگانیسم‌های بسیار کوچک هستند که بدون میکروسکوپ نمی‌توان آنها را دید ایجاد می‌شوند. باکتری‌ها شایع‌ترین علل ایجادکننده عفونت هستند. معمولاً باکتری‌هایی که وارد دستگاه ادرار می‌شوند قبل از این که باعث ایجاد علائمی شوند به سرعت توسط بدن دفع می‌شوند اما در برخی مواقع باکتری‌ها بر سیستم دفاعی طبیعی بدن غلبه کرده و باعث ایجاد عفونت می‌شوند.

علل

عفونت مجاری ادرار معمولاً به دلیل وجود باکتری‌هایی که از طریق پوست اطراف مقعد یا واژن وارد مجرای ادرار شده‌اند ایجاد می‌شود. اصلی‌ترین علت ابتلا به عفونت‌های ادرار اشریشیا کلی است که در روده‌ها شکل می‌گیرد. بیشتر عفونت‌های ادراری زمانی ایجاد می‌شوند که این باکتری یا انواع دیگر باکتری‌ها از مقعد به سمت مجرای ادرار گسترش یابند.

علائم عفونت ادراری در کودکان

تب بی‌دلیل تنها علامت در بسیاری از کودکان است. حدود 5 درصد از کودکانی که تب می‌کنند، علامت دیگری از عفونت مجرای ادراری ندارند. در برخی موارد ممکن است برخی دیگر از علائم همراه با تب یا بدون تب نیز دیده شوند که عبارتند از:

• گریه یا نشان دادن علامت‌های دیگر مبنی بر این که کودک در مجرای ادراری درد احساس می‌کند.
• تکرر ادرار در کودکان
• اختلال در تخلیه مثانه
• درد و سوزش در زمان ادرار کردن
• شب‌ادراری کودکان
• بوی بد ادرار
• ادرار کف‌آلود
• وجود خون در ادرار
• تحریک‌پذیری و عصبی بودن بدون دلیل و بلند مدت کودک
• استفراغ
• بی‌اشتهایی کودک
• درد در شکم، پهلوها و کمر
• احساس خستگی
• لرز
• اسهال
• در نوزادان ممکن است رنگ پوست زرد و رنگ چشم‌های سفید شود. (دچار زردی شوند)

چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر هر یک از علائم زیر را در کودک مشاهده کردید باید به پزشک مراجعه کنید:

• تب 38 درجه سلسیوس یا بالاتر در نوزادان یا تب 38.3 درجه سلسیوس یا بالاتر در خردسالان
• احساس سوزش در هنگام ادرار کردن
• تکرر ادرار یا نیاز فوری به دفع ادرار حتی زمانی که مقدار کمی ادرار وجود دارد.
• درد در کمر و پهلوها در زیر دنده‌ها
• ادرار بدبو، خونی، تیره یا کف‌آلود

عوارض

بیشتر عفونت‌های ادراری کودکان خطرناک نیستند اما برخی از عفونت‌ها می‌توانند منجر به ایجاد عوارض جدی شوند. عفونت‌های کلیوی مزمن (عفونت‌هایی که برای مدت زیادی در بدن باقی می‌مانند) می‌توانند باعث آسیب‌های دائمی شوند. این آسیب‌ها عبارتند از زخم شدن کلیه‌ها، ضعف عملکرد کلیه‌ها، فشار خون بالا و مشکلات دیگر. برخی عفونت‌های کلیوی حاد (عفونت‌هایی که به طور ناگهانی ایجاد می‌شوند) ممکن است مهلک باشند به خصوص اگر باکتری‌ها وارد جریان خون شوند. عفونت‌های ادراری ممکن است باعث ایجاد عفونت‌های خطرناک در بدن که به آنها سپسیس یا عفونت خون گفته می‌شود گردند. مشکلات ناشی از ابتلا به عفونت‌های ادراری معمولاً در نوزادان تازه متولد شده و کودکان نوپا که ممکن است چیزی باعث انسداد ادرار آنها شود شکل می‌گیرد.

تشخیص

عفونت‌های ادراری به کمک آزمایش ادرار تشخیص داده می‌شوند. روش جمع‌آوری ادرار به سن کودک بستگی دارد:

• اگر کودک شما هنوز از پوشک استفاده می‌کند ممکن است پزشک پلاستیکی را برای جمع‌آوری ادرار در پوشک او قرار دهد که دارای کیسه‌ای است که روبروی محل ادرار کودک و اطراف مجرای ادرار وی قرار می‌گیرد و با صابون، آب گرم یا با یک تمیزکننده استریل شسته شده است. کیسه باید بلافاصله پس از پر شدن با ادرار برداشته شود و نمونه ادرار بلافاصله تحت آزمایش قرار گیرد.
• برای کودکان نوپا ممکن است ادرار با یک لوله باریک به نام کاتتر جمع‌آوری شود. در زمان استفاده از کاتتر، پزشک کودک را با استفاده از مواد ضدعفونی‌کننده تمیز می‌کند. کاتتر به آرامی در مجرای ادرار قرار داده می‌شود تا به مثانه برسد. سپس مثانه تخلیه می‌شود. با استفاده از کاتتر باکتری‌های موجود روی پوست وارد نمونه ادرار نمی‌شوند.
• یک روش دیگر برای دریافت نمونه ادرار کودکان نوپا این است که یک سوزن مستقیماً از روی پوست زیر شکم وارد مثانه کودک می‌شود. با استفاده از سوزن نیز از ورود باکتری‌های موجود روی سطح پوست به نمونه ادرار جلوگیری می‌شود.
• به کودکان بزرگ‌تر ظرفی داده می‌شود تا ادرار را در آن بریزند.

درمان عفونت ادراری در کودکان

بیشتر کودکان مبتلا به عفونت‌های ادراری با مصرف آنتی‌بیوتیک و مراقبت‌های خانگی مداوا می‌شوند.

آنتی‌بیوتیک‌ها

کودکان نوپا و خردسالان مبتلا به عفونت‌های ادراری باید هر چه سریع‌تر تحت درمان قرار گیرند تا کلیه‌های آنها آسیب نبیند. پزشک احتمالاً اولین اقدامات درمانی را بر پایه علائم موجود و نتایج آزمایش ادرار کودک تجویز کرده و منتظر نتایج کشت ادرار نمی‌شود.

اگر کودک شما کمتر از 3 سال دارد و حالت تهوع شدید داشته و نمی‌تواند دارو مصرف کند یا سیستم ایمنی بدن او ضعیف است ممکن است پزشک به او آنتی‌بیوتیک تزریق کند. همچنین ممکن است کودک شما برای مدت کوتاهی در بیمارستان بستری شود و آنتی‌بیوتیک به صورت داخل وریدی به وی تزریق شود. پس از این که تب و علائم دیگر کودک شما بهبود یافت و کودک حالش بهتر شد، پزشک آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی را برای وی تجویز می‌کند. کودک باید هر چه بیشتر می‌تواند مایعات بنوشد اما نیابد او را مجبور کنید که به زور مایعات بخورد. اگر کودک شما تمایل به نوشیدن مایعات ندارد یا قادر به نوشیدن نیست با پزشک تماس بگیرید. همچنین اگر کودک شما برای تحمل درد ناشی از عفونت ادراری نیاز به مصرف دارو دارد با پزشک صحبت کنید، ممکن است پزشک مصرف داروهای مسکن بدون نیاز به نسخه پزشک را برای کودک شما تجویز کند. استفاده از کیسه‌های گرم روی کمر یا روی شکم می‌تواند به بهبود علائم کمک کند.

مراقبت‌های خانگی

کودک باید هر چه می‌تواند مایعات بنوشد اما نباید او را مجبور کنید که مقادیر زیادی مایعات بخورد. اگر کودک شما تمایلی به نوشیدن مایعات ندارد و یا قادر به نوشیدن نیست به پزشک اطلاع دهید. همچنین در صورتی که کودک از درد ناشی از ابتلا به عفونت ادراری رنج می‌برد به پزشک مراجعه کرده تا با تجویز داروهای مسکن بدون نیاز به نسخه پزشک به کاهش درد وی کمک کند. همچنین استفاده از کیسه‌های گرم روی کمر یا شکم می‌تواند در کاهش علائم مؤثر واقع شود.

پیشگیری

با رعایت نکات زیر می‌توانید از بروز عفونت‌های ادراری در کودک پیشگیری کنید:

• به کودک آموزش دهید که ادرار خود را نگه ندارد و هر زمان که احساس نیاز به دفع ادرار کرد فوراً این کار را انجام دهد.
• به کودک آموزش دهید که چگونه پس از دفع ادرار خود را تمیز کرده تا از ورود باکتری‌ها به مجرای ادرار او جلوگیری شود.
• لباس‌های گشاد و راحت به کودک بپوشانید. لباس‌های تنگ رطوبت را حبس کرده و باعث رشد باکتری می‌شوند.
• از لباس‌های زیر نخی برای کودکان استفاده کنید. زیر لباس‌های نخی با جریان هوا خشک می‌شود.
• اگر کودک به یبوست مبتلا است برای درمان او با پزشک مشورت کنید تا بهترین روش درمانی را به شما پیشنهاد دهد.

 

اختلال کم توجهی و بیش فعالی (ADHD) یک اختلال رفتاری شایع است که تقریباً ۱۰ درصد از کودکان در سن مدرسه مبتلا به آن هستند. پسران سه برابر بیشتر از دختران به این اختلال تشخیص داده می‌شوند که دلیل آن مشخص نیست. کودکان مبتلا به ADHD بدون فکر کردن عمل می‌کنند، بیش فعال هستند و در تمرکز کردن مشکل دارند. آنها ممکن است آنچه که از آنها انتظار می‌رود را درک کنند اما در رعایت کردن آن مشکل داشته باشند زیرا نمی‌توانند بی‌حرکت بنشینند و بر روی جزئیات توجه و تمرکز کنند.

البته تمام کودکان (بخصوص کودکان خردسال) گاهی اوقات چنین رفتاری را از خود نشان می‌دهند، بخصوص هنگامی که مضطرب یا هیجان زده می‌شوند. اما تفاوت بیش فعالی در این است که علائم طی یک دوره زمانی طولانی‌تر وجود دارند و در موقعیت‌های مختلف رخ می‌دهند. این مشکل توانایی کودک برای عملکرد اجتماعی، تحصیلی و در محیط خانه را مختل می‌کند. خوشبختانه با درمان مناسب کودکان مبتلا به اختلال کم توجهی و بیش فعالی می‌توانند علائم خود را کنترل کرده و بهتر زندگی کنند.

انواع و علائم

نوع بی توجهی

نوع بی توجهی دارای علائم زیر است:

• مشکل در توجه به جزئیات یا تمایل به ایجاد خطاهای ناشی از بی‌دقتی در تکالیف مدرسه یا سایر فعالیت‌ها
• عدم تمرکز بر وظایف یا بازی‌ها
• مشکلات آشکار در گوش دادن
• مشکل در پیروی از دستورالعمل‌ها
• مشکل در سازمان‌دهی
• پرهیز یا عدم علاقه به انجام وظیفه‌ای که نیاز به تلاش ذهنی دارند.
• گم کردن اشیایی مانند اسباب بازی، کتاب و دفتر یا تکالیف
• حواس پرتی
• فراموشی در فعالیت‌های روزانه

نوع بیش فعال و تکانش‌گر

نوع بیش فعال تکانشگر دارای نشانه‌های زیر است:

• بی‌قراری
• مشکل در بی‌حرکت ماندن
• دویدن یا بالا رفتن بیش از حد
• مشکل در آرام بازی کردن
• همیشه در حال حرکت است.
• صحبت کردن بیش از اندازه
• جواب دادن به سوالات پیش از شنیدن کامل آنها
• مشکل در منتظر ماندن در صف
• مزاحم شدن یا قطع کردن صحبت دیگران

نوع ترکیبی

این نوع، ترکیبی از دو نوع دیگر است و شایع‌تر می‌باشد. با اینکه بزرگ کردن کودکان مبتلا به بیش فعالی می‌تواند چالش برانگیز باشد، باید بخاطر داشت که این کودکان مقصود بدی از این رفتار دارند و در واقع آنها بدون دارو یا رفتار درمانی در کنترل رفتار خود مشکل دارند.

دلایل 

کم توجهی و بیش فعالی ناشی از عدم توجه والدین، مصرف قند زیاد یا واکسن نمی‌باشد. این اختلال دارای منشأ بیولوژیکی است که هنوز بطور کامل کشف نشده است. هیچ دلیل خاصی شناسایی نشده است، اما محققین در حال کشف برخی عوامل ژنتیکی و محیطی هستند. مطالعات نشان داده‌اند که کودکان مبتلا به بیش فعالی دارای نسبت نزدیک با شخصی هستند که مبتلا به این اختلال است.

با اینکه کارشناسان در مورد آن مطمئن نیستند اما دریافته‌اند که برخی نواحی مغز در کودکان مبتلا به بیش فعالی حدود ۵ تا ۱۰ درصد کوچک‌تر است. تغییرات شیمیایی در مغز این کودکان نیز تشخیص داده شده است. سایر عوامل خطر ممکن است شامل زایمان زودرس، کم بودن وزن نوزاد، و آسیب به مغز در حین تولد باشند.

حتی برخی مطالعات رابطه‌ای را بین نگاه کردن تلویزیون در سنین پایین و مشکلات کم توجهی در آینده نشان داده‌اند. والدین باید از دستورالعمل‌های خاصی پیروی کنند که بر اساس آنها کودکان زیر دو سال نباید زمانی را برای تماشا کردن صفحه‌های تلویزیون، کامپیوتر یا بازی‌های ویدئویی اختصاص دهند یا اینکه کودکان دو سال به بالا باید روزانه محدود به یک تا دو ساعت دیدن برنامه‌های تلویزیونی با کیفیت شوند.

مشکلات مرتبط

یکی از مشکلات در تشخیص بیش فعالی این است که اغلب همراه با مشکلات دیگری وجود دارد. حدود دو سوم از کودکان مبتلا به اختلال کم توجهی و بیش فعالی این مشکلات همراه را دارند. شایع‌ترین بیماری‌های همراه با بیش فعالی عبارتند از:

اختلال نافرمانی مقابله جویانه و اختلال رفتاری

حداقل ۴۰ درصد از کودکان مبتلا به بیش فعالی دارای اختلال نافرمانی مقابله جویانه نیز هستند که ویژگی آن لجاجت، طغیان رفتار، سرپیچی و قانون شکنی می‌باشد. اختلال رفتاری نیز مشابه با آن است اما کودک خصومت و تهاجم شدیدتری را از خود نشان می‌دهد. اختلال نافرمانی مقابله جویانه و اختلال رفتاری بیشتر در نوع بیش فعال و ترکیبی مشاهده می‌شوند.

اختلالات خلقی

حدود ۲۰ درصد از کودکان مبتلا به بیش فعالی دچار افسردگی نیز می‌شوند. این کودکان ممکن است احساس جدا افتادن از سایرین، ناامیدی از عدم موفقیت در مدرسه و مشکلات اجتماعی و نیز کمبود اعتماد بنفس داشته باشند.

اختلالات اضطرابی 

اختلالات اضطرابی حدود ۳۰ درصد از کودکان مبتلا به بیش فعالی را درگیر می‌کند. علائم آن شامل نگرانی، ترس یا وحشت بیش از حد است که می‌تواند منجر به علائم فیزیکی مانند تپش قلب، تعریق، درد شکم و اسهال شود. انواع دیگر اضطراب که می‌توانند همراه با بیش فعالی باشند شامل اختلال وسواس اجباری و سندرم توره و نیز تیک‌های حرکتی یا صوتی (حرکات یا صداهایی که بارها و بارها تکرار می‌شوند) هستند.

اختلالات یادگیری

حدود نیمی از کودکان مبتلا به اختلال کم توجهی و بیش فعالی دچار اختلالات یادگیری نیز هستند. شایع‌ترین مشکلات یادگیری آنهایی هستند که بر توانایی خواندن (دیسلکسیا) و نوشتن تاثیر می‌گذارند.

تشخیص

از آنجایی که هیچ آزمایشی برای تشخیص اختلال کم توجهی و بیش فعالی وجود ندارد، تشخیص آن بستگی به ارزیابی کامل وی خواهد داشت. برای تشخیص این اختلال باید موارد زیر را در نظر گرفت:

• کودک باید رفتارهایی از یکی از سه زیر شاخه‌ی ذکر شده را تا قبل از ۱۲ سالگی از خود نشان دهد.
• این رفتارها باید شدیدتر از کودکان با همان سن و سال باشند.
• رفتارها باید برای حداقل ۶ ماه ماندگار باشند.
• این رفتارها باید حداقل در دو حوزه از زندگی کودک رخ دهد و در آن تاثیر منفی ایجاد کند (برای مثال در مدرسه، خانه، مهدکودک یا دوستی)

در ابتدا ممکن است پزشک یک معاینه جسمانی انجام دهد و سابقه پزشکی کودک را بررسی کند که شامل سوالاتی در مورد دغدغه‌ها و علائم کودک، وضعیت سلامتی کودک در گذشته، سابقه خانوادگی، داروهای مصرفی، حساسیت و سایر مشکلات می‌باشد.

همچنین ممکن است پزشک وضعیت شنوایی و بینایی کودک را کنترل کند تا امکان وجود سایر مشکلات پزشکی را بررسی نماید. از آنجایی که برخی شرایط عاطفی (مانند استرس زیاد، افسردگی و اضطراب) می‌توانند شبیه به اختلال کم توجهی و بیش فعالی باشند، احتمالاً باید برای بررسی آنها پرسشنامه‌ای را نیز پر کنید.

درمان

دارو

برای بسیاری از کودکان، دارو در کنترل این اختلال نقش کلیدی دارد. متخصصین تا حد زیادی عقیده دارند که دارو درمانی موثرترین درمان برای کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی و عدم تمرکز است. داروها برای تقریباً ۸۰ درصد از کودکان موثر هستند به شرطی که نوع و دوز مصرفی آنها مناسب انتخاب شود. اما ممکن است مصرف دارو برای تمام کودکان و خانواده‌ها مناسب نباشد.

دو نوع اصلی از داروهای اختلال بیش فعالی وجود دارند: محرک و غیرمحرک. این داروها به روش‌های متفاوتی در مغز عمل می‌کنند تا به کنترل علائم کلیدی بیش فعالی کمک کنند. برای بیشتر کودکان مبتلا به این اختلال، داروهای محرک مانند متیل فنیدیت و آمفتامین در کمک به کنترل علائم موثر هستند. این داروها با متعادل کردن مواد شیمیایی مغز که مسئول تمرکز، توجه و کنترل تکانه هستند، عمل می‌کنند.

درمان‌های اختلال کم توجهی و بیش فعالی

• رفتار درمانی: یکی از اهداف رفتار درمانی تغییر رفتار منفی به رفتار مثبت است. این درمان اغلب شامل استفاده از سیستم پاداش در خانه است. این نوع درمان برای برخی از کودکان مبتلا به بیش فعالی و عدم تمرکز موثر بوده و اغلب همراه با دارو مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• درمان شناختی رفتاری: این درمان نوعی گفتار درمانی است. هدف از درمان شناختی و رفتاری وادار کردن کودک برای فکر کردن در مورد افکار، احساسات و رفتارش است. این درمان تا حدودی به کودکان کمک می‌کند تا افکار منفی را با افکاری که واقع بینانه‌تر و مثبت‌تر هستند عوض کند. همچنین در افزایش اعتماد بنفس که تحت تاثیر این اختلال قرار می‌گیرد نیز موثر خواهد بود. درمان شناختی رفتاری برای درمان اختلال کم توجهی و بیش فعالی، اضطراب و افسردگی مفید است.
• گروه‌های مهارت‌های اجتماعی: برای برخی کودکان، علائم بیش فعالی می‌تواند باعث ایجاد مشکل در اجتماعی شدن شود. کودکان ممکن است بدون وقفه صحبت کنند یا در فکر کردن پیش از صحبت کردن مشکل داشته باشند و یا در کنترل احساسات خود نیز دچار مشکل باشند. ملحق شدن به یک گروه مهارت‌های اجتماعی که توسط یک متخصص اداره می‌شود می‌تواند به کودکان کمک کند تا مهارت‌های مهم برای تعامل با دیگران را یاد بگیرند.

درمان‌های جایگزین

گزینه‌های درمانی غیر دارویی دیگری وجود دارند که دارای پشتوانه پژوهشی نیز می‌باشند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که این درمان‌های جایگزین تا حدودی در تسکین علائم اختلال کم توجهی و بیش فعالی مفید هستند. این درمان‌ها شامل ورزش، فعالیت در هوای باز، مکمل‌های امگا، تمرکز حواس و تغییر رژیم غذایی می‌باشند.

کودکان مبتلا به سندرم آسپرگر می‌توانند به خوبی فکر کنند و چیزهایی زیادی را مانند سایر کودکان یاد بگیرند، اما برای ارتباط برقرار کردن با دیگران، مهارت‌های اجتماعی و رفتار خود مشکلاتی دارند. سندرم آسپرگر گاهی اوقات اختلال طیف اوتیسم نامیده می‌شود زیرا از برخی جهات شبیه به اوتیسم است.

دلیل

محققین و کارشناسان سلامت روان همچنان در حال تحقیق در مورد دلیل اوتیسم و سندرم آسپرگر هستند. اختلالات مغز یک دلیل احتمالی سندرم آسپرگر در نظر گرفته می‌شود، زیرا تفاوت‌های ساختاری و عملکردی با تصویربرداری پیشرفته از مغز مشاهده شد‌اند. ژنتیک ممکن است نقش مهمی ایفا کند و پژوهش‌ها نشان می‌دهند که برخی از موارد سندرم آسپرگر مرتبط با سایر مشکلات روانی مانند افسردگی و اختلال دو قطبی می‌باشند. سندرم آسپرگر در اطفال، در اثر کمبود عاطفه یا نحوه‌ی تربیت ایجاد نمی‌شود. از آنجایی که برخی از رفتار مشاهده شده در سندرم آسپرگر ممکن است از نظر دیگران بی ادبانه و از روی عمد تلقی شوند، بسیاری از افراد به اشتباه فکر می‌کنند که این بیماری ناشی از تربیت نامناسب توسط والدین است. اما این سندرم در واقع یک اختلال عصبی است که دلایل آن بطور کامل شناخته نشده‌اند.

علائم

از آنجایی که نشانه‌های سندرم آسپرگر در کودکان می‌توانند شبیه به مشکلات رفتاری باشند، بهتر است که به پزشک یا سایر متخصصین مرتبط اجازه دهید تا علائم کودک شما را بررسی کنند. یک کودک مبتلا به سندرم آسپرگر ممکن است این علائم و نشانه‌ها را داشته باشد:

• تعاملات اجتماعی نامناسب یا جزئی
• مکالماتی که تقریباً همیشه بر خود شخص تمرکز دارند تا سایرین
• تکلم بصورت نوشتاری، رباتیک یا تکراری
• عدم قابلیت قضاوت صحیح
• مشکلاتی در مهارت‌های خواندن، ریاضی یا نوشتاری
• وسواس در موضوعات پیچیده مانند الگوها یا موسیقی
• توانایی‌های شناختی غیر کلامی متوسط و پایین‌تر از متوسط، هرچند توانایی‌های شناختی کلامی معمولاً متوسط تا بالاتر از متوسط هستند.
• مشکل در حرکت بطور صحیح
• رفتارهای عجیب

باید توجه داشت که برخلاف کودکان مبتلا به اوتیسم، افراد مبتلا به سندرم آسپرگر تاخیری در رشد زبانی خود ندارند؛ این افراد در سنین کم دارای مهارت‌های دستور زبانی خوب و دایره لغات پیشرفته‌ای هستند. هرچند بسیاری نیز دارای اختلال زبانی هستند. برای مثال یک کودک ممکن است بسیار تحت اللفظی حرف بزند و در استفاده از زبان در محیط اجتماعی مشکل داشته باشد. این کودکان اغلب هیچ تاخیری در رشد شناختی ندارند. کودکان مبتلا به سندرم آسپرگر می‌توانند در سازماندهی و دامنه توجه مشکل داشته باشند، یا مهارت‌هایی که در برخی حوزه‌ها به خوبی رشد کرده و در برخی دیگر کمبود دارند، اما معمولاً دارای هوش متوسط و گاهی بالاتر از متوسط هستند.

تشخیص

تشخیص سندرم آسپرگر در کودکان می‌تواند بسیار دشوار باشد. کودکان مبتلا به سندرم آسپرگر در بیشتر جنبه‌های زندگی خوب عمل می‌کنند، بنابراین ربط دادن رفتار عجیب آنها به اینکه شاید متفاوت هستند، آسان است. کارشناسان عقیده دارند که مداخله زود هنگام شامل آموزش تحصیلی و اجتماعی در حالی که مغز کودک همچنان در حال رشد است، برای کودکان مبتلا به سندرم آسپرگر بسیار مهم است. در صورتی که کودک شما برخی از علائم و رفتارهایی که در سندرم آسپرگر معمول هستند را از خود نشان دهد، مراجعه به پزشک اهمیت بسزایی دارد. پزشک می‌تواند جهت بررسی و معاینه بیشتر شما را به متخصص سلامت روان یا متخصصین دیگر ارجاع دهد. متخصص یک ارزیابی روانی کامل از کودک انجام می‌دهد. این ارزیابی شامل بررسی سابقه‌ی شروع علائم، رشد مهارت‌های حرکتی و الگوهای زبانی و سایر جنبه‌های فرد و رفتاری (از جمله فعالیت‌های مورد علاقه، عادات معمول، دل مشغولی‌ها و غیره) می‌باشد. تمرکز خاصی بر روی رشد اجتماعی از جمله مشکلات گذشته و حال در تعاملات اجتماعی و دوست‌یابی گذاشته می‌شود. ارزیابی و بررسی روانی مهارت‌های اجتماعی معمولاً به این منظور انجام می‌شود که مشخص شود چه کمبودهایی وجود دارد.

درمان

رفتارها و مشکلات سندرم آسپرگر می‌توانند برای هر کودکی متفاوت باشند، بنابراین یک درمان مشخص یا تجویزی وجود ندارد. اما بسته به توانایی‌ها و ضعف‌ها (یا سابقه‌ی رشد کودک)، ممکن است روش‌های زیر برای کودکان موثر باشند:

• آموزش به والدین
• مداخلات آموزشی تخصصی
• آموزش مهارت‌های اجتماعی
• زبان درمانی
• برای کودکان خردسال، آموزش یکپارچگی حسی. این آموزش معمولاً شامل کار درمانی است که در آن کودک نسبت به عوامل محرکی که بیش از حد به آنها حساس است، بی حس می‌شود.
• روان درمانی یا رفتار درمانی برای کودکان بزرگ‌تر
• دارو

افراد بسیاری می‌توانند به کودک شما کمک کنند، بنابراین مشورت با متخصصین مختلف مهم است. برای مثال هر متخصص سلامتی که کودک شما را تحت درمان قرار می‌دهد باید بداند که سایر متخصصین چه اقدامی برای این کودک انجام می‌دهند. معلمین، پرستاران بچه، سایر اعضای خانواده، دوستان نزدیک و هر شخصی که از کودک نگهداری می‌کند باید در این فرایند دخیل باشد.یافتن برنامه‌ی صحیح در کنار درمان زود هنگام نقش کلیدی دارد. کودکان مبتلا به سندرم آسپرگر با درمان و آموزش مناسب می‌توانند پیشرفت زیادی داشته باشند.

نکاتی برای والدین

سندرم آسپرگر چالش‌هایی رابرای کودکان و والدین آنها ایجاد می‌کند، اما می‌توانید به طرق مختلفی برای سازگاری فرزند خود و حمایت از وی اقدام کنید:

• به دنبال برنامه‌های آموزشی برای والدین باشید. شما اولین معلمین فرزند خود هستید و در حین رشد وی نقش اساسی دارید.
• مهارت‌های شخصی را به کودک خود آموزش دهید. یادگیری این مهارت‌ها به کودک جهت دستیابی به بیشترین میزان استقلال کمک می‌کند.
• از آنجایی که همیشه مشخص نیست که یک کودک مبتلا به سندرم آسپرگر است، سایر افراد را در جریان بگذارید که فرزند شما دارای نیازهای خاصی است. به عنوان والدین کودک،‌ شما باید برای برخورد با معلمین، پرسنل پزشکی و سایر مراقبین در نقش آموزش دهنده برای وی عمل کنید.
• به دنبال یک برنامه درمانی یا مداخله‌ای سازگار با مشکلات خاص و زمینه‌های کمبود فرزند خود باشید.
• برنامه‌ها یا درمان‌های مخصوصی را انتخاب کنید که بر اهداف بلند مدت تمرکز دارند و برای سطح رشد کودک شما مناسب هستند.
• به خاطر داشته باشید که کودک شما بخشی از خانواده است و نیازهای وی باید با نیازهای سایر اعضای خانواده متعادل باشند.
• به دنبال کمک برای خود و سایر اعضای خانواده باشید. در صورتی که نیازهای عاطفی و جسمی خود را برآورده نکنید نمی‌توانید به فرزند خود کمک کنید. ممکن است گروه‌های حمایتی در بیمارستان‌ها یا مراکز سلامت روانی وجود داشته باشند.

آینده کودک

تسهیلات و مراکز کمی برای تامین نیازهای کودکان مبتلا به سندرم آسپرگر اختصاص یافته‌اند. برخی از کودکان به مدارس دولتی ملحق می‌شوند که پیشرفت آنها بستگی به حمایت و تشویق والدین، مراقبان، معلمین و هم کلاسی‌ها دارد. برخی دیگر به مدرسه‌های مخصوص کودکان مبتلا به اوتیسم یا اختلالات یادگیری می‌روند. بسیاری از افراد مبتلا به سندرم آسپرگر بیشتر جنبه‌های زندگی خود را کنترل می‌کنند، بنابراین این مشکل نباید مانع موفقیت تحصیلی و اجتماعی کودک شود. ممکن است در صورتی که تشخیص داده شود که فرزند شما به سندرم آسپرگر مبتلا است، ناامید و دلسرد شوید. به خاطر داشته باشید که تیمدرمانی می‌تواند حمایت و تشویق بسیار زیادی را برای کودک و خانواده‌تان به همراه داشته باشد.

پلاژیوسفالی که پلاژیوسفالی موضعی یا تغییرشکل دهنده نیز نامیده می‌شود، اختلالی بسیار شایع است که خوشبختانه به راحتی نیز درمان می‌شود. این عارضه باعث صاف شدن سر نوزاد می‌شود و به همین دلیل سندرم سر صاف نیز گفته می‌شود. سندرم سر تخت در 47 % نوزادان، یعنی تقریباً در یک نوزاد از هر دو نوزاد، مشاهده می‌شود و متخصصین از هر ده نوزاد درمان یک مورد را ضروری می‌دانند. به نظر می‌رسد سندرم سر تخت در نوزادان نارس شیوع بالاتری دارد، چرا که صفحات جمجمه در هفته‌های پایانی بارداری محکم‌تر می‌شود. صاف شدن سر نوزاد تاثیری بر رشد مغز نوزاد ندارد، اما اگر درمان نشود رشد سر و صورت را نامتقارن می‌کند و ظاهر نوزاد را تغییر می‌دهد.

صافی سر نوزاد چیست؟

جمجمه نوزاد بسیار نرم است تا مغز بتواند در طول یک سال نخست زندگی رشد کند. بنابراین اگر سر در یک موقعیت باقی بماند، ممکن است صاف شود. سندرم سر تخت زمانی بروز می‌یابد که جمجمه نرم نوزاد به دلیل وارد شدن فشار مکرر به یک بخش از سر در یک ناحیه صاف شود. بسیاری از نوزادان به دلیل خوابیدن مداوم در یک موقعیت دچار صاف شدن سر نوزاد می‌شوند. این عارضه در میان نوزادان نارسی که جمجمه‌شان بسیار نرم و شکل‌پذیر است، شیوع بالاتری دارد.

علامت مشخصه‌ی سندرم تخت شدن سر نوزاد صاف شدن پشت یا کنار سر است. علل بسیاری برای صاف شدن سر نوزاد وجود دارد. جمجمه نوزاد بسیار نرم است و فشارهایی که از طرف سطوح معمولی مانند تخت یا صندلی ماشین به آن وارد می‌شود، ممکن است باعث تغییر شکل آن شود. به والدین این اطمینان خاطر را می‌دهیم که صاف شدن سر نوزاد به هیچ‌وجه تقصیر ایشان نیست.

ظاهر صافی سر نوزاد

اصطلاح پلاژیوسفالی که عمدتاً برای اشاره به شکل غیرطبیعی سر نوزاد به کار می‌رود، در اصل یک مورد از سه حالت شکل غیرطبیعی سر نوزادان است. عارضه‌های مربوط به بدشکلی سر نوزادان در شدت‌های مختلف و حتی به صورت ترکیبی بروز می‌یابد.

پلاژیوسفالی

شکل سر پلاژیوسفالی:

• یک سمت سر صاف است.
• سر از بالا شبیه متوازی‌الاضلاع است

براکی‌سفالی

شکل سر براکی‌سفالی:

• سر پهن‌تر از حد عادی است.
• پشت سر منحنی نیست و صاف است

اسکافوسفالی

شکل سر اسکافوسفالی:

• سر کشیده‌تر و باریک‌تر از حالت عادی است.
• سر بلندتر از حد عادی است.

علل

در ادامه علل بدشکلی سر نوزادان را بررسی می‌کنیم:

موقعیت جنین در رحم مادر

نوزادانی که در رحم در یک وضعیت گیر می‌کنند یا فضای کافی برای چرخیدن در رحم ندارند، در معرض خطر بدشکلی سر قرار دارند. همچنین وضعیت بریچ (قرار گرفتن باسن یا پاهای جنین نزدیک دهانه رحم) نیز به بدشکل شدن سر نوزاد می‌انجامد.

زایمان چندقلویی

صاف شدن سر نوزاد عارضه‌ای شایع در زایمان‌های چندقلویی است، چون در این حالت فضای کافی در رحم وجود ندارد، ممکن است سر نوزاد تغییر شکل بدهد.

زایمان زودرس

جمجمه نوزادان نارس بسیار نرم است، به همین دلیل این نوزادان مستعد بدشکلی‌های سر هستند. نوزادان نارس غالباً زمان زیادی در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان در دستگاه تنفس مصنوعی نگهداری می‌شوند تا سرشان در یک وضعیت ثابت قرار بگیرد. همچنین نوزادان نارس با تاخیر رشدی نیز مواجه‌اند، به همین دلیل ممکن است نتوانند سر را مانند بقیه نوزادان حرکت دهند.

تورتیکولی یا کجی گردن

تورتیکولی عضلانی مادرزادی یا کجی گردنی (CMT) به سفت بودن غیرعادی عضله‌های گردن گفته می‌شود که در زمان گردن گرفتن نوزاد باعث کج شدن و یا چرخیدن سر نوزاد به یک سمت می‌شود. نتیجه معمول کجی گردن نگهداشتن سر در یک حالت است که به نوبه خود به صاف شدن سر نوزاد می‌انجامد.

کریر و دیگر وسایل مربوط به جابجایی و نگهداری نوزادان

سر نوزادی که روی صندلی مخصوص ماشین، کریر، آغوشی و کالسکه قرار گرفته است، مدتی طولانی بی‌حرکت روی سطحی سخت قرار دارد. البته استفاده معمول روزمره مشکلی را ایجاد نمی‌کند، اما استفاده درازمدت و خوابیدن طولانی نوزاد در چنین وسایلی احتمال صاف شدن سر را افزایش می‌دهد.

خوابیدن به پشت

پشت یا کنار سر نوزاد در اثر خوابیدن مداوم به پشت صاف می‌شود، البته بهتر است نوزاد به پشت بخوابد، تا احتمال بروز سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) کاهش یابد.

عوارض

ممکن است شکل کل سر، حتی صورت تغییر کند. چنانچه اقدامی برای درمان انجام نشود، شکل صورت به نظر نامتقارن خواهد شد و شکل فک نیز تغییر خواهد کرد. اگر سر نوزاد پس از 3 ماهگی هنوز صاف باشد، کلاه حالت دهنده برای رفع حالت صافی سر تجویز می‌شود. ابتلا به صاف شدن سر نوزاد لزوماً به معنای اختلالات رشدی نیست. با این حال نوزدانی که سر صاف دارند، غالباً از سفتی عضلات گردن نیز رنج می‌برند. سفتی و گرفتگی عضلات گردن به دلیل جلوگیری از حرکت عادی کودک تاخیرهایی را ایجاد می‌کند.

درمان

اگر پزشک سندرم سر صاف را تشخیص دهد، یکی از درمان‌های زیر را با توجه به سن نوزاد و شدت عارضه پیشنهاد می‌دهد.

درمان از طریق تغییر موقعیت

• زمان خواب و چرت زدن: هنگام خواباندن نوزاد، هر بار سرش را در یک جهت قرار دهید. برای این کار نوزاد را به گونه‌ای بخوابانید که سرش هر بار در بالا یا پایین تخت باشد. اگر تخت رو به دیوار باشد، نوزاد ناخودآگاه سر را می‌چرخاند تا داخل اتاق را ببیند، یا می‌توانید آویزی را بیرون تخت آویزان کنید تا توجه‌اش را جلب کند. جهتی را که کودک مایل به نگاه کردن به آن است، تغییر دهید تا کودک سرش را بچرخاند و فشار فقط بر یک سمت سر وارد نشود.

 

به هیچ وجه برای نگهداشتن سر نوزاد در یک جهت حوله لوله شده یا وسیله دیگری را در تخت قرار ندهید، چون با این کار احتمال خفگی و سندرم مرگ ناگهانی نوزاد افزایش می‌یابد.

• زمان شیردهی و تغذیه: هر بار که با شیشه به نوزاد شیر می‌دهید، نوزاد را به یک سمت بخوابانید، اگر نوزاد از شیر مادر تغذیه می‌کند، این تغییر جهت خودبخود انجام می‌شود. تغییر موقعیت نوزاد هنگام تغذیه از وارد شدن فشار به ناحیه صاف جلوگیری می‌کند.
• زمان نشستن: نوزاد را مدت طولانی در صندلی ماشین، صندلی نوزاد، آغوشی، کریر یا هر وسیله دیگری نگذارید که سرش روی یک محل قرار بگیرد.
• زمان روی شکم قرار گرفتن نوزاد: هنگامی که نوزاد بیدار است، او را مدتی روی شکم قرار دهید، این کار برای رشد مهارت‌های حرکتی بسیار مهم است و با تقویت عضله‌های گردن از صاف شدن سر نوزاد جلوگیری می‌کند. قوی‌تر شدن عضله‌های گردن به نوزاد اجازه می‌دهد تا سر را هنگام خوابیدن به راحتی حرکت دهد و همیشه در یک حالت نگه ندارد.
• طب فیزیکی متخصص اطفال تمرین‌های اصلاحی مخصوصی را به والدین آموزش می‌دهد. انجام روزمره این تمرین‌ها دامنه حرکتی گردن نوزاد را افزایش می‌دهد. این تمرین‌ها باید در نهایت احتیاط و ملایمت اما به طور مستمر انجام شود.

کلاه اصلاحی

اگر نامتقارن بودن سر شدید باشد یا قرار دادن نوزاد در موقعیت مخالف تاثیری بر اصلاح وضعیت سر نداشته باشد، از کلاه یا بالش فرم‌دهی استفاده می‌شود. کلاه اصلاحی سبک است و از پوسته سخت نازکی ساخته می‌شود که داخل آن فوم کشیده شده است تا کاملاً راحت باشد. این کلاه با جذب فشاری که به ناحیه صاف وارد می‌شود و ممکن ساختن رشد جمجمه در فضای ایجاد شده به فرم‌دهی جمجمه کمک می‌کند.

کلاه اصلاحی باید 23 ساعت در روز پوشیده شود و می‌توان آن را یک ساعت در روز، برای مثال هنگام شستن موهای نوزاد، برداشت. شکل کلاه باید هر یک تا دو هفته یک بار توسط متخصص تغییر داده شود. نوزاد معمولاً باید دو تا شش ماه از کلاه استفاده کند.

پیشگیری

• تغییر وضعیت مرتب نوزاد در ساعات بیداری
• کاهش دادن مدتی که نوزاد بی‌حرکت در وسایلی مانند صندلی ماشین، آغوشی، کریر و کالسکه قرار دارد.
• حتماً نوزاد را در ساعات بیداری روی شکم قرار دهید و خودتان هم مراقبش باشید. به این ترتیب فشار از روی پشت سر کودک برداشته می‌شود و احتمال صاف شدن سر کاهش می‌یابد.
• متخصصین اطفال توصیه می‌کنند که نوزاد را به پشت بخوابانید و در ساعات بیداری تحت نظارت خودتان مرتب روی شکم قرار دهید.