برفک دهانی یک عفونت بسیار رایج در نوزادان است که باعث تحریک در دهان و اطراف دهان کودک می‌شود. برفک دهانی بیشتر در کودکان زیر دو سال شایع است.

این بیماری در اولین سال زندگی کودک بسیار رایج بوده و معمولاً در مورد آن جای هیچ نگرانی نیست. گاهی اوقات این بیماری حتی باعث ناراحتی کودک هم نمی‌شود.

با این حال بهترین راه حل این است که برای فرزند خود به دنبال درمان پزشکی باشید.

علت

برفک دهان نوزاد (سفیدی زبان) به دلیل رشد بیش از حد نوعی مخمر (نوعی قارچ) به نام کاندیدا آلبیکنس ایجاد می‌شود.

بیشتر افراد (از جمله کودکان) به صورت طبیعی کاندیدا را در دهان و دستگاه گوارش خود دارند که به صورت رشدی عادی در نظر گرفته می‌شود.

مقدار این قارچ در بدن توسط سیستم ایمنی سالم و برخی باکتری‌های مفید، کنترل می‌شود.

اگر سیستم ایمنی بدن تضعیف شود (به دلیل یک بیماری) یا سیستم ایمنی به صورت کامل رشد نکند، مانند آنچه که در برخی کودکان اتفاق می‌افتد، کاندیدای موجود در دستگاه گوارش بیش از حد رشد کرده و به عفونت تبدیل می‌شود.

رشد بیش از حد کاندیدا همچنین باعث دیاپر راش یا حساسیت ناحیه‌ی پوشک و عفونت‌های (مخمرها) ناحیه‌ تناسلی می‌شود.

رشد بیش از کاندیدا (که به نام کاندیدیازیس نیز شناخته می‌شود) ممکن است پس از دریافت آنتی بیوتیک توسط کودک به دلیل ابتلا به عفونت باکتریایی ایجاد شود، چرا که آنتی بیوتیک‌ها می‌توانند باکتری‌های مفیدی که کاندیدا را از رشد بازمی‌دارند،

بکشند. به طور مشابه، برفک زبانی (لکه سفید روی زبان) ممکن است پس از استفاده از داروهای استروئیدی ایجاد شود.

علائم

برفک دهانی در کودک ممکن است باعث ایجاد پوستی ترک‌خورده در گوشه‌های دهان یا تکه‌های سفید بر روی لب‌ها، زبان یا درون گونه‌ها شود که کمی شبیه پنیر دلمه به نظر می‌رسد اما نمی‌توان آن را پاک کرد.

خاراندن یا زدودن این تکه‌های سفید می‌تواند باعث خونریزی شود. این کودکان غالباً احساس درد می‌کنند، ایرادگیر یا عصبی و زودرنج می‌شوند و به سختی غذا می‌خورند. بسیاری از کودکان اصلاً چیزی احساس نمی‌کنند

اما برخی از آنها ممکن است در مکیدن مشکل داشته باشند. برخی از کودکان ممکن است به دلیل خشن و دردناک بودن دهانشان به خوبی غذا نخورند.

نوزادان ممکن است به صورت همزمان و به دلیل وجود یک عفونت قارچی به برفک دهانی و راش پوشک مبتلا شوند.

چه کودکانی به برفک زبانی مبتلا می‌شوند؟

برفک زبانی یک مشکل شایع بوده و تقریباً یک کودک از هر بیست کودک را درگیر می‌کند. این عارضه بیشتر در کودکان دارای چهار هفته سن شایع است اما ممکن است کودکان بزرگتر را هم درگیر کند.

 نوزادان نارس (نوزادانی که قبل از 37 هفته به دنیا می‌آیند) دارای ریسک بیشتر در ابتلا به بیماری برفک دهان نوزاد می‌باشند.

عوارض

برفک زبانی یا لکه سفید روی زبان به ندرت یک مشکل جدی برای کودکان سالم است. معمولاً برفک دهانی بر روی غذا خوردن کودک تأثیر نمی‌گذارد.

اگر کودک شما دارای سیستم ایمنی ضعیف باشد، برفک زبانی ممکن است مشکل جدی‌تری به حساب بیاید. در چنین مواردی، عفونت ممکن است در دستگاه گوارش، خون، ریه‌ها، کبد و دیگر ارگان‌های بدن منتشر شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

هر زمان که نقطه‌هایی با رنگ سفید یا زرد متمایل به کرمی را بر روی زبان، لثه‌ها و یا خطوط دهان مشاهده کردید، به پزشک مراجعه کنید.

این مراجعه بخصوص در زمانی اهمیت دارد که کودک شما ناخوش احوال است و یا خوب غذا نمی‌خورد.

تشخیص

متخصص اطفال معمولاً تشخیص را از روی معاینات کودک شما و علائم او انجام می‌دهد. ضایعات کاندیدا در درون دهان و یا هر جای دیگری ممکن است در زیر میکروسکوپ و برای یافتن نشانه‌های عفونت بررسی شود.

آزمایش سونوگرافی یا سی تی اسکن ممکن است رشد ضایعات کاندیدا را در مغز، کلیه، کبد یا طحال کشف کند. کشت میکروبی خون یا ضایعات دهانی گرفته می‌شود تا قارچ‌ها در آزمایشگاه رشد داده شده و نوع و حساسیت آنها تشخیص داده شود.

درمان برفک دهان نوزاد

در برخی از موارد، کودک برای یک یا دو هفته بدون تجویز دارویی رها می‌شود اما پزشک ممکن است یک راه حل ضد قارچی را برای کودک شما در نظر بگیرد.

این دارو معمولاً چندین بار در روز درون دهان و بر روی زبان با استفاده از یک اسفنج کشیده می‌شود. آنتی بیوتیک نیستات معمولاً برای کودکانی تجویز می‌شود که دارای عفونت‌های سطحی مانند برفک زبانی یا راش پوشک مرتبط با کاندیدا دارند.

داروهای تجویز شده برای کاندیدیازیس بر اساس قسمتی از بدن که تمرکز عفونت در آن بیشتر است متفاوت می‌باشند.

اگر کاندیدیازیس از طریق جریان خون به قسمت‌های مختلف بدن وارد شده باشد، متخصص اطفال معمولاً درمان را با یک داروی داخل وریدی مانند آمفوتریسین B پیگیری می‌کند. این دارو باعث عوارض جانبی بسیار زیادی می‌شود،

اما همچنان یک داروی قابل اعتماد برای عفونت‌های قارچی جدی و تهاجمی به شمار می‌آید.

سرانجام وابسته به سن کودک شما، پزشک ممکن است پیشنهاد دهد که ماست دارای لاکتوباسیل به رژیم غذایی کودک شما اضافه شود. لاکتوباسیل یک باکتری مفید است که می‌تواند به حذف قارچ از دهان کودک شما کمک کند.

پیش‌گیری

برای کاهش ریسک کاندیدیازیس در ناحیه‌ی پوشک کودکتان، تا حد ممکن این ناحیه را تمیز و خشک نگه داشته و پوشک‌ها را مکرر عوض کنید.

عفونت‌های قارچی (برفک یا ناحیه‌ی تناسلی) معمولاً به دنبال دوره‌های استفاده از ضد باکتری‌ها می‌آیند. برای جلوگیری از این موضوع، مهم است که آنتی بیوتیک‌ها فقط در زمان لزوم استفاده شوند.

نستاتین خوراکی و فلوکونازول معمولاً برای جلوگیری از کاندیدیازیس در کودکان دارای سیستم ایمنی ضعیف مورد استفاده قرار می‌گیرند.

برفک دهانی و شیردهی

اگر نوزاد شما دارای برفک دهانی است و از سینه‌ی شما شیر می‌خورد، این امکان وجود دارد که بیماری را به شما منتقل کند.

این عفونت می‌تواند خود سینه‌ها یا نوک آنها را تحت تأثیر قرار داده و معمولاً برفک نوک پستان (کاندیدیازیس پستانداران) نامیده می‌شود.

علائم برفک نوک پستان چه چیزهایی هستند؟

علائم برفک نوک پستان شامل موارد زیر می‌باشند:

• درد در هنگام شیردهی به کودک، که ممکن است پس از اتمام شیردهی هم وجود داشته باشد.
• نوک سینه و هاله‌ی (قسمت تیره‌تر اطراف نوک پستان) ترک خورده، پوسته پوسته و حساس
• درد یکباره، سوزش یا احساس خارش در یک یا هر دو سینه که ممکن است بعد از شیردهی هم وجود داشته باشد.

با این حال اگر سینه‌ی شما خشن، دردناک یا ترک خورده است به احتمال زیاد به این دلیل است که کودک شما در زمان شیردهی به صورت صحیح از سینه‌ی شما تغذیه نمی‌کند.

درمان

اگر هیچ علامتی ندارید احتمالاً نیاز به هیچ درمانی هم ندارید حتی اگر ثابت شود که کودک شما مبتلا به برفک دهان است. با این حال، ممکن است نیاز باشد که نوک سینه‌ی شما همزمان با کودکتان درمان شود

تا از برگشتن عفونت جلوگیری به عمل آید.

اگر دارای علامت برفک نوک سینه هستید، یا اگر این عفونت باعث بروز مشکلاتی در شیردهی شده است، پزشک ممکن است کرم ضد قارچ را برای شما تجویز کند.

ئاگر عفونت شما شدیدتر باشد، پزشک ممکن است یک دوره‌ قرص‌های ضد قارچ را برای شما در نظر بگیرد. اگر قرص یا کرم برای شما در نظر گرفته شود، کودک شما هم احتمالاً در همان زمان مورد درمان قرار می‌گیرد تا از عفونت مجدد

جلوگیری شود. اگر عفونت بعد از چند روز رفع نشود، یا اگر مشکلات شیردهی ادامه پیدا کند، دوباره باید به پزشک مراجعه کنید.

دکتر نازنین حسینی

متخصص اطفال – فوق تخصص نوزادان

آدرس:زاهدان خیابان مصطفی خمینی 8

دکتر نازنین حسینی از سال 1372 فعالیت خود را از شهرستان زاهدان آغاز نمودخ و مشغول به فعالیت می باشند