دیابت اطفال زاهدان

دیابت کودکان یک بیماری جدی و خطرناک است که در آن سطح گلوکوز خون کودک که به آن قند خون نیز گفته می‌شود بسیار بالا می‌رود.

بالا بودن سطح گلوکوز خون بیماری است. تا همین اواخر دیابت شایع در میان کودکان دیابت نوع یک بوده است که به آن دیابت نوجوانان نیز گفته می‌شود. این دیابت زمانی ایجاد می‌شود که غده پانکراس قادر به تولید انسولین نباشد.

از آنجا که انسولین در بدن وجود ندارد، گلوکوز نمی‌تواند وارد سلول‌های خون شود و اگر این مشکل درمان نشود، سطح قند خون بالا می‌رود. کودکان مبتلا به دیابت باید در تمام مدت عمر، انسولین تزریق کرده،

سطح گلوکوز خون خود را به طور مرتب چک کرده و برنامه‌های ورزشی برای حفظ سطح قند خون را در برنامه خود داشته باشند.

امروزه کودکان به دیابت نوع 2 نیز مبتلا می‌شوند. دیابت نوع دو که به آن دیابت بزرگسالان نیز گفته می‌شود در کودکان نیز شیوع پیدا کرده است که علت آن افزایش چاقی و اضافه وزن در بین کودکان است.

زمانی که انسولین تولید نشود، گلوکوز در خون جمع می‌شود. این نوع دیابت را می‌توان با رژیم‌های غذایی مناسب، حفظ وزن مناسب و در برخی موارد مصرف برخی داروها درمان کرد.

دیابت چیست؟

اصطلاح دیابت بیانگر ابتلا به یک اختلال متابولیسمی پیچیده است که با هیپوگلیسمی مزمن مشخص شده و علت آن نقص در ترشح انسولین، عمل انسولین یا هر دو است.

ترشح ناکافی انسولین و کاهش واکنش بافت نسبت به انسولین در مسیر پیچیده عملکردهای هورمونی باعث نقص عملکرد انسولین در بافت هدف می‌شود و این عارضه منجر به متابولیسم غیرعادی کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها و پروتئین می‌شود.

ترشح ناقص انسولین و یا عملکرد انسولین ممکن است در بدن یک بیمار به طور همزمان وجود داشته باشد.

انواع دیابت

دیابت نوع یک

در دیابت نوع یک بدن کودک قادر به تولید انسولین نیست. کودک برای تبدیل غذای مصرفی به انرژی به انسولین نیاز دارد. با وجود این نوع دیابت، شما باید انسولین را به بدن تزریق یا پمپ کنید.

عوامل ژنتیکی و عوامل دیگر ممکن است باعث ابتلای کودک به این نوع دیابت شود.

دیابت نوع دو

در دیابت نوع دو بدن کودک قادر به استفاده از انسولین که در بدن ساخته می‌شود نیست. کودکانی که وزن آنها زیاد است، کم‌تحرک هستند یا سابقه فامیلی ابتلا به این نوع دیابت در اعضای خانواده آنها وجود دارد

بیشتر در معرض ابتلا به این نوع دیابت هستند.

علل

نوع یک

علت اصلی ابتلا به دیابت نوع 1 ناشناخته است اما در بیشتر کودکان مبتلا به دیابت نوع یک، سیستم ایمنی بدن کودک که به طور عادی با باکتری‌ها و ویروس‌ها می‌جنگد اشتباهی سلول‌های تولیدکننده انسولین را در پانکراس از بین می‌برد.

به نظر می‌رسد عوامل ژنتیکی و محیطی در ابتلا به این نوع دیابت نقش دارند. انسولین عمل بسیار مهم انتقال قند از جریان خون به داخل سلول‌های خونی را انجام می‌دهد.

زمانی که غذا هضم می‌شود، قند وارد جریان خون می‌شود. هنگامی که سلول‌های پانکراس نابود می‌شوند بدن کودک قادر به تولید انسولین نبوده یا انسولین تولیدشده بسیار ناچیز خواهد بود.

در نتیجه، گلوکوز در جریان خون جمع شده و ممکن است باعث به وجود آمدن عوارض مهلکی شود.

 نوع دو

تنها دلیل اصلی ابتلای کودکان به دیابت نوع دو، اضافه وزن و چاقی است. زمانی که وزن کودک خیلی زیاد باشد، احتمال ابتلا به این نوع دیابت در وی تا دو برابر افزایش می‌یابد.

کم‌تحرکی، اضافه وزن هر یک از اعضای خانواده (چه زنده باشند و چه در قید حیات نباشند)، مشکلات هورمونی یا ابتلا به برخی بیماری‌های ممکن است باعث افزایش وزن و چاقی شوند.

علائم

نوع یک

علائم و نشانه‌های ابتلا به دیابت نوع 1 در کودکان معمولاً خیلی سریع و در طول مدت یک هفته ایجاد می‌شود. این علائم و نشانه‌ها عبارتند از:

• افزایش احساس تشنگی و تکرر ادرار: تجمع قند در جریان خون کودک باعث می‌شود که آب بافت‌های بدن کشیده شود. در نتیجه کودک احساس تشنگی کرده و بیش از حد معمول آب می‌نوشد و ادرار می‌کند. کودک نوپایی که یاد گرفته توالت برود ممکن است در رختخواب خود ادرار کند.
• گرسنگی بیشتر: زمانی که انسولین کافی در بدن وجود نداشته باشد، قند نمی‌تواند وارد سلول‌های خونی کودک شود و عضلات و ارگان‌های بدن کودک انرژی خود را از دست داده و در نتیجه کودک احساس گرسنگی شدید پیدا می‌کند.
• کاهش وزن: علیرغم این که کودک برای رفع احساس گرسنگی خود بیش از حد معمول غذا می‌خورد اما وزن خود را از دست می‌دهد. این کاهش وزن در برخی موارد به سرعت اتفاق می‌افتد. زمانی که انرژی به دلیل کاهش منابع قندی کم می‌شود، بافت‌های عضلانی و ذخیره‌های چربی به راحتی جمع می‌شوند. کاهش وزن غیرقابل‌توجیه غالباً اولین نشانه ابتلا به دیابت نوع یک در کودکان است.
• احساس خستگی مفرط: زمانی که قند در سلول‌های خون وجود نداشته باشد، کودک احساس خستگی مفرط کرده و دچار لتارژی می‌شود.
• تحریک‌پذیری و عصبی شدن کودک یا تغییر رفتار او: علاوه بر اختلالات خلق‌وخو، ممکن است عملکرد کودک در مدرسه به طور ناگهانی کاهش یابد.
• تغییر بوی نفس: سوختن چربی به جای قند باعث تولید مواد خاصی به نام کتون می‌شود که بوی دهان را در هنگام نفس کشیدن تغییر می‌دهد.
• تاری دید: اگر قند خون کودک افزایش یابد، مایعات درون چشم او نیز کشیده شده و کاهش می‌یابد و کودک قادر به تمرکز دید نبوده و دید او تار می‌شود.
• عفونت‌های مخمری: دختران مبتلا به دیابت نوع یک ممکن است به عفونت‌های مخمری در دستگاه تناسلی مبتلا شوند. کودکان ممکن است به دلیل ابتلا به این عارضه دچار ادرار سوختگی در پوشک شوند.

نوع دو

ممکن است در مراحل اولیه ابتلا به این نوع دیابت علائمی وجود نداشته باشد ولی به مرور زمان علائم و نشانه‌های زیر دیده می‌شوند:

• کاهش وزن غیرقابل‌ توجیه
• احساس گرسنگی و تشنگی حتی پس از غذا خوردن یا نوشیدن آب
• خشکی دهان
• تکرر ادرار
• احساس خستگی مفرط
• تاری دید
• سخت نفس کشیدن
• روند کند بهبودی و التیام زخم‌ها
• خارش پوست
• بیحسی یا احساس گزگز و سوزن سوزنی شدن دست‌ها و پاها

اقدامات درمانی

نظارت و چک کردن میزان قند خون

شما باید حداقل چهار مرتبه در روز میزان قند خون کودک خود را کنترل کنید. برای این کار باید به طور مکرر از انگشت کودک استفاده کنید.

برخی دستگاه‌های تعیین میزان قند خون نیز وجود دارد که می‌تواند این آزمایش را از قسمت‌های دیگر بدن نیز بگیرد. تست مکرر قند خون تنها راهی است که می‌تواند شما را مطمئن کند

که میزان قند خون کودک شما در دامنه طبیعی آن قرار دارد که البته ممکن است با تغییرات و رشد کودک این میزان تفاوت کند. متخصص اطفال به شما خواهد گفت که دامنه طبیعی میزان قند خون کودک چقدر است.

دارو درمانی

ممکن است که نیاز باشد کودک برای کنترل سطح قند خون از برخی داروها استفاده کند. متفورمین (فوتامات، گلوکوفاژ، گلومتزا) میزان ترشح قند خون را از کبد به جریان خون در بین وعده‌های غذایی کاهش می‌دهد.

متفورمین به درمان کاهش وزن کودک نیز کمک می‌کند.

انسولین

هر کودک مبتلا به دیابت باید برای زنده ماندن از انسولین استفاده کند. برخی از انواع انسولین موجود عبارتند از:

• انسولین‌های سریع الاثر: درمان به کمک انسولین مانند لیسپرو (همالوژ)، اسپارت (نوولوگ) و گلولیزین (اپیدرا) پس از 15 دقیقه اثر می‌کند و پس از حدود یک ساعت به حداکثر تأثیر خود رسیده و تا حدود 4 ساعت اثر آن در بدن باقی می‌ماند.
• انسولین‌های کند اثر: درمان به وسیله داروهایی مانند انسولین انسانی که باید 20 دقیقه قبل از خوردن غذا تزریق شوند و پس از 1.5 تا دو ساعت تأثیر آنها به حداکثر رسیده و این اثر بین 4 تا 6 ساعت در بدن باقی می‌ماند.
• انسولین‌های متوسط الاثر: درمان به وسیله انسولین ان پی اچ (هیومولین ان) پس از حدود یک ساعت شروع به تأثیر می‌کند و حداکثر تأثیر آن 6 ساعت پس از مصرف و دوام اثران 12 تا 24 ساعت خواهد بود.
• انسولین‌های بلند اثر: درمان به وسیله انسولین گلارژین (لانتوس) و انسولین دتمیر (لومیر) پیک اثر ندارد و اثر آن 20 تا 26 ساعت در بدن باقی می‌ماند. متناسب با سن و نیازهای کودک ممکن است پزشک ترکیبی از این انواع انسولین‌ها را برای مصرف در شب یا روز تجویز کند. روش‌های مختلفی برای مصرف انسولین وجود دارد که عبارتند از:
• سوزن‌های کوچک: مزیت استفاده از سوزن و سرنگ این است که می‌توان انواع مختلف انسولین را با هم ترکیب کرده و در یک مرتبه تزریق وارد بدن نمود و به همین دلیل تعداد تزریق‌ها کاهش می‌یابد.
• قلم انسولین این ابزار مانند خودنویس است با این تفاوت که در کارتریج آن انسولین وجود دارد. قلم‌ها با ترکیبات مختلف انسولین وجود دارند اما ممکن است این ترکیبات برای کودکان مناسب و قابل ‌تحمل نباشد.

رژیم غذایی

کودک مجبور به پیروی از رژیم‌های سخت غذایی شامل غذاهای ملایم و ملال‌آور نیست. به جای آن وی باید مقادیر زیادی میوه، سبزیجات و غلات کامل که بسیار مغذی هستند ولی در عین حال چربی و کالری کمی دارند استفاده کند.

در بهترین حالت باید میزان کربوهیدرات دریافتی کودک ثابت باشد.

فعالیت‌های فیزیکی

کودک را به انجام فعالیت‌های فیزیکی منظم و مرتب ترغیب کنید. بهتر است همراه کودک خود ورزش کنید. انجام فعالیت‌های فیزیکی باید بخشی از برنامه روزانه کودک قرار گیرد.

دکتر نازنین حسینی

متخصص اطفال – فوق تخصص نوزادان

آدرس:زاهدان خیابان مصطفی خمینی 8

دکتر نازنین حسینی از سال 1372 فعالیت خود را از شهرستان زاهدان آغاز نمودخ و مشغول به فعالیت می باشند 

گرفتگی بینی که به آن انسداد بینی هم گفته می‌شود یک بیماری شایع در کودکان است. گرفتگی بینی کودکان زمانی اتفاق می‌افتد که بافت‌های پوششی بینی به دلیل التهاب عروق خونی متورم می‌شوند.

در نوزادان تازه متولدشده، گرفتگی بینی یک بیماری شایع است که به ندرت باعث ابتلا به بیماری‌های خطرناک و جدی می‌شود.

در کودکان بزرگ‌تر مسیرهای بینی بسیار باریک بوده و زمانی که دچار گرفتگی می‌شوند، تنفس آنها دچار مشکل مپی‌شود.

 اگر گرفتگی بینی تحت درمان قرار نگیرد منجر به بیماری‌های گوش شده و ممکن است باعث ایجاد اختلالات شنوایی و مشکلات گفتاری شود. همچنین ممکن است باعث آپنه خواب و خروپف کردن کودکان در هنگام خواب شود.

علل گرفتگی بینی

عفونت

عفونت‌های ویروسی معمولاً در کودکانی که مقاومت کمتری در برابر ویروس داشته یا به سرماخوردگی‌های معمولی دچار شده‌اند دیده می‌شود.

این ویروس‌ها به وسیله جریان هوا منتقل شده و باعث ایجاد تورم در غشای مخاطی بینی شده و آن را مسدود می‌کنند. اگر مخاط بینی زرد یا سبز بود می‌تواند نشانه واضحی از ابتلا به عفونت‌های باکتریایی باشد.

 عفونت‌های سینوسی هم می‌تواند باعث گرفتگی بینی در کودکان شود. اگر سینوس‌های بینی ملتهب شوند فرد به سینوزیت مبتلا می‌شود که باعث التهاب سینوس‌ها در اطراف ناحیه بینی می‌شود.

پولیپ بینی (توده‌های گوشتی در بینی)

به دلیل ابتلا به عفونت در سینوس‌های بینی، پولیپ ها در بینی رشد کرده و ممکن است منجر به ابتلا به آسم و سرفه‌های مزمن شوند.

ناهنجاری‌های ساختاری در بینی 

ناهنجاری‌های بینی و سپتیوم یا تیغه بینی (غضروفی که دو سوراخ بینی را از هم جدا می‌کند) نیز ممکن است باعث گرفتگی بینی نوزاد و کودک شود.

این ناهنجاری‌ها ممکن است به دلیل آسیب‌دیدگی‌های زمان کودکی ایجاد شده باشند که باعث اختلالات تنفسی می‌شوند. لوزه سوم نیز اگر بزرگ شود می‌تواند باعث گرفتگی بینی شود. لوزه‌ها بافت‌های کوچکی هستند که در پشت بینی قرار گرفته‌اند.

آلرژی‌ها

آلرژی به دلیل واکنش‌های التهابی به آلرژن‌هایی مانند گرده گل‌ها، ذرات گرد و غبار و پر حیوانات و پرندگان خانگی و دود سیگار ایجاد می‌شود. التهاب به دلیل وجود ماده‌ای به نام هیستامین ایجاد شده و باعث گرفتگی بینی کودکان می‌شود.

ذرات گرد و غبار نوعی آلرژن هستند که شامل حشرات میکروسکوپی بوده که در غبار تحت شرایط آب و هوایی مرطوب رشد می‌کنند. این حشرات معمولاً در زیر وسایل خانگی، رختخواب و قالی‌ها دیده می‌شوند.

رینیت وازوموتور

رینیت بیماری است که باعث التهاب غشای بینی و عصب‌های وازوموتور که کنترل عروق خونی را به عهده دارند می‌شود. غشای بینی انبساط و انقباض دارد.

در زمان واکنش‌های آلرژیک این غشاها منبسط شده و باعث گرفتگی بینی می‌شوند. برخی عوامل که باعث انبساط غشای بینی می‌شوند محرک‌هایی مانند عطر، دود سیگار و استرس‌های روانی هستند.

چه موقع به انجام اقدامات پزشکی نیاز است؟

در صورتی که هر یک از علائم زیر را در کودک خود مشاهده کردید باید به پزشک مراجعه کنید:

• تب
• راش پوستی
• گرفتگی بینی و تورم پیشانی، چشم‌ها، اطراف بینی و گونه‌ها. گرفتگی بینی که بیش از دو هفته طول بکشد.
• مشکلات تنفسی یا تنفس تند
• مشکلات شدید در غذاخوردن یا بی‌اشتهایی
• اگر کودک به شدت عصبانی و بهانه‌گیر شده یا به نظر می‌رسد که درد می‌کشد.

چگونه می‌توان خشکی بینی نوزاد را تسکین داد؟

اگر به نظر می‌رسد که تحریک و گرفتگی بینی باعث آزار کودک شما شده است می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

داخل بینی نوزاد را مرطوب کنید

شما می‌توانید قطره آب نمک (سالین) را از داروخانه‌ها تهیه کنید:

• کودک خود را به پشت بخوابانید. یک پشتی کوچک یا یک حوله تاشده را پشت شانه‌های او قرار دهید یا به آرامی نوک بینی او را فشار دهید تا قطره بتوانید راحت‌تر وارد بینی او شود.
• 2 تا 3 قطره از محلول سالین را در هر سوراخ بینی بریزید. 30 تا 60 ثانیه صبر کرده بعد اجازه دهید که محتویات وارد شده در بینی کودک تخلیه شوند

یک دستگاه بخور یا بخور سرد را در نزدیکی تخت کودک قرار دهید

اگر بینی کودک شما دچار خشکی شده ممکن است دچار گرفتگی نیز شود. بخور گرم به مرطوب شدن و شل شدن مخاط داخلی بینی کودک کمک می‌کند. بخور را به طور روزانه تمیز کرده و دوباره پر کنید.

شما می‌توانید از بخار دوش آب گرم نیز استفاده کرده و سپس کودک خود را به داخل اتاق آورده و بخوابانید.

مقادیر بیشتری مایعات به کودک خود بدهید

در صورتی که کودک مبتلا به سرماخوردگی شود ممکن است بدن او دچار کم‌آبی شود. از کم‌آبی بدن با نوشیدن مقادیر زیادی مایعات پیشگیری کنید.

نوشیدن یک جرعه مایعات می‌تواند ترشحات بینی را تحریک کرده و گرفتگی آن را کاهش دهد. آب بهترین نوشیدنی است اما اگر کودک شما از نوشیدن آب امتناع کرد به او مایعات سالم دیگری بدهید.

آبمیوه یخ‌زده گزینه‌های خوبی برای کاهش درد گلو و کمک به آب‌رسانی به بدن کودک هستند.

اگر کودک شما تمایل به نوشیدن مایعات گرم دارد، آب مرغ می‌تواند گزینه مناسبی باشد. مایعات گرم مانند آب مرغ یا حتی آب سیب گرم می‌توانند بهبود سرماخوردگی کودک کمک کنند.

استراحت

کودکان نوپا زمانی که دچار بیماری می‌شوند معمولاً انرژی خود را از دست می‌دهند زیرا بدن آنها برای جنگیدن با سرماخوردگی به شدت تلاش می‌کند. سعی کنید کودک خود را هر چه بیشتر می‌توانید بخوابانید تا بهبود یابد.

در حالی که خوابیدن خیلی خوب است اما بازی کردن هم خوب است.

سعی کنید کودک را در یک مکان راحت مانند رختخواب، مبل یا حتی روی یک بالش روی زمین بنشانید.

به او کتاب‌های رنگ‌آمیزی داده یا فیلم مورد علاقه‌اش را به او نشان دهید یا به هر طریق دیگر سعی کنید آنها را درگیر کرده و حواسشان را پرت کنید.

کودک را صاف بخوابانید

دراز کشیدن می‌تواند گرفتگی بینی نوزاد و کودک را تشدید کرده و خواب او را مختل نماید. می‌توانید به روش‌های مختلف قسمت فوقانی بدن کودک نوپای خود را بالا نگه دارید تا اثر جاذبه، گرفتگی بینی را کاهش دهد.

می‌توانید یک بالش یا حوله تا شده در زیر سر کودک قرار دهید تا سر او بالاتر قرار گیرد. شما همچنین می‌توانید کودک را در صندلی اتومبیل بخوابانید.

این حالت نیمه خوابیده راحت‌تر از حالتی است که کودک صاف بخوابد به خصوص اگر بینی او به شدت گرفته باشد.

چگونه می‌توان داخل بینی نوازد را تمیز کرد؟

علاوه بر استفاده از دستگاه بخور در نزدیکی تخت نوزاد می‌توانید بینی او را با استفاده از قطره سالین تمیز کنید.

تمیز کردن محتویات داخل بینی به وسیله قطره سالین

پس از ریختن قطرات محلول سالین در هر سوراخ بینی کارهای زیر را انجام دهید:

• کودک را به شکم بخوابانید تا بینی او راحت‌تر تخلیه شود. با استفاده از یک دستمال یا گوش پاک‌کن داخل بینی او را تمیز کنید. ممکن است کودک شما سرفه یا عطسه کند و محلول سالین از داخل بینی او خارج شود.
• گوش پاک‌کن یا دستمال را داخل سوراخ‌های بینی بچرخانید تا مایعات از داخل بنینی او خارج شوند. از گوش پاک‌کن پنبه‌ای برای تمیز کردن بینی کودک استفاده نکنید

تمیز کردن داخل بینی نوزاد با استفاده از شیشه مکنده بینی

اگر شما برای خارج کردن محتویات بینی نوزاد مشکل دارید می‌توانید از شیشه مکنده بینی کودک (اسپیراتور) استفاده کنید.

• هوا را از داخل شیشه خارج کنید.
• به آرامی سر شیشه را داخل بینی نوزاد قرار دهید. البته نباید سر شیشه را به مقدار زیادی داخل بینی نوزاد فرو کنید زیرا ممکن است به قسمت‌های داخلی بینی او آسیب برسد. اجازه دهید که هوا دوباره وارد شیشه شود و همزمان محتویات داخل بینی نوزاد وارد شیشه شود.
• محتویات شیشه را با یک دستمال تمیز کنید.
• شیشه مکنده بینی را با آب بشورید تا برای استفاده بعدی آماده باشد.

پیشگیری

• از استعمال دخانیات در منزل و اتومبیل خودداری کرده زیرا می‌تواند باعث تحریک آلرژی نوزاد شود.
• از تماس نوزاد با حیوانات خانگی جلوگیری کنید زیرا ممکن است باعث ایجاد واکنش‌های آلرژیک در او شود.
• رطوبت هوا را با استفاده از دستگاه بخور افزایش دهید. از مرطوب کردن بیش از اندازه اتاق پرهیز کرده و دستگاه بخور را هر روز تمیز کنید
• کودک را تشویق به نوشیدن مقادیر زیاد مایعات کنید.
• از اسپری‌های سالین استفاده کنید. استفاده از اسپری‌های بینی برای کودکان زیر دو سال توصیه نمی‌شود.
• حمام بخار برای کودکان بهتر است زیرا باعث باز شدن مخاط بینی آنها می‌شود.
• از عطر استفاده نکنید زیرا می‌تواند باعث ایجاد واکنش‌های آلرژیک در نوزاد شود.

دکتر نازنین حسینی

متخصص اطفال – فوق تخصص نوزادان

آدرس:زاهدان خیابان مصطفی خمینی 8

دکتر نازنین حسینی از سال 1372 فعالیت خود را از شهرستان زاهدان آغاز نمودخ و مشغول به فعالیت می باشند 

پنومونی (ذات‌ الریه یا سینه پهلو) بیماری کشنده‌ای است که عامل آن باکتری یا ویروسی است که باعث عفونت ریه‌ها می‌شود. پنومونی بیماری شایعی است که معمولاً در زمستان و بهار بروز می‌یابد.

علائم ذات الریه در نوزادان متغیر است، اما تب شایع‌ترین علامت بیماری است. ذات الریه در نوزادان یک مورد اورژانسی است و باید به سرعت برای درمان آن اقدام شود.

پنومونی چیست؟

ذات‌الریه بیماری عفونت کردن ریه‌ها است که عامل آن چندین نوع ویروس و باکتری مختلف است. کیسه‌های هوای ریه‌های بیمار مبتلا به سینه پهلو پر از چرک و مایع دیگری می‌شود و در نتیجه تنفس سخت می‌شود.

هر دو نوع ویروسی و باکتریایی ذات‌ الریه به سرعت بروز می‌یابد و اگر درمان نشود، خطرناک خواهد بود.

پنومونی در اکثر موارد به صورت سرماخوردگی عادی یا سرفه شدید بروز می‌یابد، اما عفونت‌های باکتریایی بدون وجود علائم سرماخوردگی در مراحل اولیه شروع می‌شود.

علائم

پنومونی ناگهان ظرف یک یا دو روز یا آهسته‌تر ظرف چند روز شروع می‌شود. گاهی اوقات به سختی می‌توان پنومونی را از سرماخوردگی شدید تشخیص داد. سرفه کردن نوزاد غالباً یکی از نخستین نشانه‌های ذات‌ الریه است.

چنانچه هر یک از علائم زیر را در نوزاد مشاهده کردید، به سرعت برای درمان اقدام کنید. کبود شدن لب‌ها یا صورت (سیانوز) علامت نرسیدن اکسیژن کافی به کودک است و کودک باید به سرعت بستری شود.

• تب بالا: تب بالای 38.9 درجه سانتیگراد که همراه با لرز و درد عضلانی باشد.
• خستگی: خواب آلودگی، ضعف و بی‌حالی
• به سختی نفس کشیدن: نوزاد سریع اما سطحی از شکم و نه قفسه سینه نفس می‌کشد. بینی نوزاد بیش از حد گشاد می‌شود یا سینه‌اش خس خس می‌کند.
• سرفه کردن: نوزاد سرفه‌های مرطوب یا خلط‌دار می‌کند. مخاط سبز یا به رنگ آهن زنگ زده از ریه‌ها خارج می‌شود. خلط در موارد شدید خون‌آلود است.
• کبود شدن رنگ نوزاد: رنگ نوزاد، به ویژه صورت و اطراف لب‌ها، کبود می‌شود.
• درد: نوزاد در قفسه سینه یا شکم احساس درد می‌کند. محل درد به این بستگی دارد که کدام بخش از ریه(ها) عفونت کرده است.
• ناراحتی‌های شکمی: حالت تهوع، استفراغ و حتی اسهال

سرایت ذات‌الریه در میان نوزادان

پنومونی از راه مجاری تنفسی منتقل می‌شود. زمانی که کودک بیمار سرفه یا عطسه می‌کند، اگر میکروب‌های خارج شده از راه مجاری تنفسی وارد بدن فرد دیگری شود، بیماری سرایت خواهد کرد.

میکروب‌های عامل پنومونی باعث بروز بیماری‌های دیگری مانند برونشیت، سرماخوردگی و التهاب مخاط بینی (رینیت) می‌شود. البته این میکروب‌ها گاهی باعث هیچ گونه بیماری نمی‌شود.

عامل‌های خطر در نوزادان

تمام کودکان در معرض خطر ابتلا به ذات‌ الریه قرار دارند، اما در برخی از آنان عامل‌های خطر بیشتری از قبیل موارد زیر وجود دارد:

• ابتلا به بیماری‌های آسیب زننده به سیستم دفاعی بدن
• نارس بودن نوزادان
• سوء تغذیه
• رعایت نکردن بهداشت
• قرار گرفتن در معرض دود دخانیات اطرافیان

تشخیص

پزشک با گوشی معاینه به صدای ریه‌های نوزاد گوش می‌دهد تا متوجه شود که آیا مایع در ریه‌ها وجود دارد یا سینه خس خس می‌کند یا خیر.

همچنین متخصص اطفال ضربان قلب و تنفس را بررسی می‌کند و از والدین درباره علائم دیگر سوال می‌کند. اگر کودک بسیار بدحال باشد، متخصص اطفال توصیه می‌کند که از قفسه سینه عکس گرفته شود

تا میزان آسیب دیدن ریه‌ها مشخص شود. همچنین گاهی از نوزاد آزمایش خون گرفته می‌شود یا نمونه‌ای از خلط سرفه به آزمایشگاه فرستاده می‌شود تا ویروسی یا باکتریایی بودن پنومونی تعیین شود.

درمان

مراقبت در خانه و درمان خانگی

می‌توانید به کمک درمان‌های زیر فرزندتان را در خانه آرام کنید:

• مطمئن شوید که فرزندتان به خوبی استراحت می‌کند.
• به فرزندتان پاراستامول یا ایبوپروفن نوزادان تا تب‌ پایین بیاید. نوزادان می‌توانند از دو ماهگی به بعد پاراستامول مصرف کنند، البته به شرطی که پس از هفته سی و هفتم بارداری متولد شده باشند و وزنشان هنگام تولد حداقل 4 کیلوگرم بوده باشد. همچنین مصرف ایبوپروفن برای نوزادان سه ماهه یا بزرگتری که حداقل 5 کیلوگرم وزن دارند، منعی ندارد. حتماً قبل از مصرف دارو بروشور داخل جعبه را مطالعه کنید یا اگر از مناسب بودن مصرف آن مطمئن نیستید از پزشک داروساز یا متخصص اطفال راهنمایی بخواهید.
• اگر مجراهای عبور هوا مسدود شود و آشامیدن مایعات برای کودک سخت شود، کودک به سرعت دچار مشکلبی‌آبی بدن می‌شود. نوزاد را ترغیب کنید تا بیشتر، شیر سینه یا شیر خشک بخورد. اگر نوزاد از شیر خشک یا غذاهای کمکی تغذیه می‌کند، می‌توانید به او آب نیز بدهید.

آنتی بیوتیک

اگر سینه پهلو خفیف باشد، می‌توان کودک را در منزل درمان کرد. پنومونی باکتریایی با آنتی بیوتیک درمان می‌شود، اما پنومونی ویروسی به خودی خود برطرف می‌شود، چون سیستم دفاعی بدن با ویروس مقابله می‌کند.

نوع ذات‌ الریه را نمی‌توان بدون مراجعه به بیمارستان و انجام آزمایش تعیین کرد. اگر ذات‌ الریه خفیف باشد، متخصص اطفال آنتی بیوتیک جهت اطمینان و احتیاط بیشتر تجویز می‌کند.

ضربه زدن به قفسه سینه (پرکاشن)

ضربه زدن به قفسه سینه بسیار مهم است. فرزندتان را 4 تا 6 بار در روز به حمام ببرید، دوش آب داغ را باز کنید و اجازه دهید ده دقیقه در هوای بخارآلود حمام تنفس کند.

سپس دست‌تان را گود کنید و آن را محکم روی  قفسه سینه، در ناحیه وجود ذات‌ الریه، بزنید. به مدت یک دقیقه به سرعت ضربه بزنید، سپس یک دقیقه صبر کنید.

این روند را به مدت ده دقیقه ادامه دهید. به این ترتیب کیسه‌های محل جمع شدن چرک و مخاط می‌لرزد، مخاط شل می‌شود و کودک با سرفه آنها را بیرون می‌ریزد. هنگام سرفه کردن کنار کودک باشید و به او دلداری بدهید.

داروی سرفه

سرفه را در طول روز سرکوب نکنید. کودک باید سرفه کند تا خلط خارج شود. می‌توانید در طول روز به کودک اکسپکتورانت (داروی خلط‌ آور و ضدسرفه) بدهید تا مخاط گیر کرده در قفسه سینه شل شود و بیرون بیاید.

در طول شب یا در طول روز، اگر سرفه کودک را به شدت ناتوان ساخته است به او ترکیبی از داروی خلط‌آور و سرکوب کننده‌های سرفه بدهید. اگر سرفه شدید و مداوم نیست، داروی مهار کننده سرفه کفایت می‌کند.

آب‌رسانی و اکسیژن

نوزادانی که باید بستری شوند، آنتی بیوتیک را از راه سرم دریافت می‌کنند و آب مورد نیاز بدنشان تامین می‌شود.

اگر کودک به سختی نفس بکشد، از ماسک اکسیژن استفاده می‌شود تا اطمینان حاصل شود که مقدار کافی اکسیژن در خون بدن کودک وجود دارد.

پیشگیری

برای این که کودک سالم بماند و احتمال ابتلا به سینه پهلو کاهش یابد، توصیه‌های زیر را رعایت کنید:

• نوبت‌های واکسیناسیون فرزندتان را فراموش نکنید. واکسن ذات‌ الریه (PCV) از بدن در برابر بعضی علل ذات‌ الریه، مننژیت و سپتیسمی (مسمومیت خون) محافظت می‌کند. همچنین دریافت به موقع واکسن‌های هموفیلیس آنفولانزا، دیفتری و سیاه سرفه در پیشگیری از بیماری‌های منجر شونده به پنومونی مهم است.
• بهداشت فردی را جدی بگیرید. هنگام سرفه کردن دهان و بینی را بپوشانید و دست‌های خودتان و فرزندتان را مرتب بشویید تا از انتقال و پخش شدن میکروب‌ها جلوگیری کرده باشید.
• سیگار کشیدن را در اتاق کودک ممنوع کنید و محیطی بدون دود دخانیات برای فرزندتان آماده کنید. نوزادانی که اطرافیان سیگاری دارند، بیشتر بیمار می‌شوند و بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌هایی چون ذات‌الریه، سرماخوردگی، آسم و عفونت گوش هستند. به همین دلیل است که نباید در حضور نوزادان و کودکان سیگار کشید.

دکتر نازنین حسینی

متخصص اطفال – فوق تخصص نوزادان

آدرس:زاهدان خیابان مصطفی خمینی 8

دکتر نازنین حسینی از سال 1372 فعالیت خود را از شهرستان زاهدان آغاز نمودخ و مشغول به فعالیت می باشند 

سرفه یکی از علائم شایع بیماری در کودکی می‌باشد. سرفه نوزادان و کودکان می‌تواند بسیار ناخوشایند باشد، اما معمولا نشانه‌ای از یک بیماری جدی نیست.

در واقع، سرفه واکنش سالم و مهمی است که به محافظت از راه‌های هوایی در گلو و سینه کمک می‌کند.

اما گاهی اوقات، سرفه نیاز به مراجعه به پزشک دارد. درک معنای انواع مختلف سرفه چگونگی برطرف کردن آنها و زمان مراجعه به پزشک را نشان خواهد داد.

دلایل

کودکان زمانی که پوشش نای آنها تحریک می‌شود سرفه می‌کنند. این وضعیت اغلب زمانی رخ می‌دهد که کودک بیمار است یا هنگامی که بدن در مبارزه با یک بیماری و تولید مقدار زیادی مخاط یا خلط می‌باشد.

سرفه کردن به طور معمول نشانه ای از یک عفونت تنفسی است، اما ممکن است ناشی از سایر بیماری‌های تنفسی (مانند آسم) باشد. سرفه کردن یک واکنش مهم است

زیرا مخاط اضافه را از بین می‌برد و به هوا اجازه می‌دهد که به راحتی در نای و ریه‌ها جریان داشته باشد، که به نفس کشیدن کودک کمک می‌کند.

انواع سرفه در کودکان

سرفه‌هایی با صدای بلند و ناهنجار

این سرفه‌ها معمولاً ناشی از یک تورم در قسمت بالای راه هوایی می‌باشند. اکثر اوقات این سرفه‌ها ناشی از خروسک، تورم حنجره و نای می‌باشند.

خروسک معمولاً به علت یک ویروس است اما می‌تواند ناشی از آلرژی یا تغییر در درجه حرارت در طول شب نیز باشد. کودکان خردسال مجرای هوای کوچک‌تری دارند که در صورت التهاب می‌توانند تنفس را سخت کند.

کودکان کمتر از سه سال بیشتر در خطر ابتلا به خروسک هستند زیرا مجرای هوای آنها بسیار تنگ است.

سیاه سرفه

سیاه سرفه عفونت مجرای هوای ناشی از باکتری بوردتلاپرتوسیس است. کودکان مبتلا به سیاه سرفه پشت سر هم و بدون نفس کشیدن سرفه می‌کنند. در انتهای سرفه یک نفس عمیق می‌کشد که یک صدای جیغ مانند ایجاد می‌کند.

سرفه همراه با خس خس سینه

اگر فرزند شما هنگام نفس کشیدن (بازدم) صدای خس خس (سوت زدن) ایجاد می‌کند، می‌تواند بدین معنی باشد که راه های هوایی پایینی در ریه‌ها متورم هستند.

این وضعیت می‌تواند همراه با آسم یا عفونت ویروسی برونشیولیت رخ دهد. اگر راه هوایی پایینی با یک شیء خارجی مسدود شده باشد نیز خس خس سینه می‌تواند رخ دهد.

سرفه شبانه

بسیاری از سرفه‌ها در شب بدتر می‌شوند. هنگامی که کودک سرما خورده باشد، خلط و مخاط از بینی و سینوس می‌تواند به حلق کشیده شده و باعث سرفه در هنگام خواب شود.

این وضعیت تنها در صورتی باعث مشکل می‌شود که سرفه مانع خوابیدن کودک شود. آسم همچنین می‌تواند سبب سرفه شبانه شود زیرا راه‌های هوایی در طول شب حساس‌تر و تحریک پذیرتر می‌شوند.

سرفه در روز

هوای سرد یا فعالیت در طول روز می‌تواند سرفه را بدتر کند. مطمئن شوید که چیزی در خانه مانند خوشبو کننده هوا یا دود (به خصوص دود سیگار) باعث سرفه کودکتان نمی‌شود.

سرفه همراه با تب

کودکی که همراه با سرف، تب خفیف و آبریزش بینی داشته باشد، احتمالا سرما خورده است. اما سرفه کودکان با تب ۳۹ درجه یا بالاتر گاهی اوقات می‌تواند ناشی از ذات الریه باشد،

بخصوص در صورتی که کودک ضعیف باشد و سریع نفس بکشد. در این صورت فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.

سرفه همراه با استفراغ

کودکان اغلب به حدی سرفه می‌کنند که باعث ایجاد حالت تهوع و استفراغ می‌شود. همچنین، کودکی که سرفه همراه با سرماخوردگی یا حملات آسم داشته باشد،

ممکن است مقادیر زیادی مخاط وارد معده‌اش شده و باعث حالت تهوع شود. معمولا این شرایط جای نگرانی ندارد مگر اینکه استفراغ متوقف نشود.

سرفه مزمن

سرفه ناشی از سرماخوردگی به علت ویروس می‌تواند هفته‌ها طول بکشد، به خصوص اگر کودک بطور پی در پی دچار سمارخوردگی شود.

آسم، آلرژی، یا عفونت مزمن سینوس‌ها یا راه‌های هوایی نیز ممکن است باعث سرفه‌های مداوم و مزمن شود. در صورتی که سرفه تا سه هفته طول بکشد، به پزشک مراجعه کنید.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه نمود؟

بیشتر سرفه‌های کودکان نگران کننده نیستند. با این حال در شرایط زیر باید به پزشک مراجعه کنید:

• مشکل تنفسی یا دشواری در نفس کشیدن
• سریع‌تر از حد معمول نفس می‌کشد.
• لب‌ها، صورت یا زبان کودک آبی یا تیره است.
• تب بالا داشته باشد (به خصوص اگر کودک سرفه می‌کند اما آبریزش یا گرفتگی بینی ندارد).
• تب دارد و سنش کمتر از سه ماه است.
• نوزاد (3 ماه یا کوچک‌تر) است که برای بیشتر از چند ساعت سرفه می‌کند.
• هنگام نفس کشیدن یا بعد از سرفه کردن صدای خس خس ایجاد می‌کند.
• خون سرفه می‌کند.
• هنگام تنفس صدای استریدور (صدای گوش خراش) ایجاد می‌کند.
• هنگام بازدم خس خس ایجاد شود (مگر اینکه پزشک یک برنامه کنترل آسم تجویز کرده باشد).
• کودک ضعیف، بدخلق یا تحریک پذیر است.
• بدن دچارکم‌آبی باشد، نشانه‌ها شامل سرگیجه، خواب آلودگی، خشکی یا چسبندگی دهان، چشم‌های گود رفته، گریه با اشک کم یا بدون اشک، یا ادرار کم (یا کم بودن دفعات خیس شدن پوشک) می‌باشند.

درمان سرفه کودکان

یکی از بهترین راه‌ها برای تشخیص سرفه در کودکان گوش دادن به آن است. دانستن نوع سرفه برای تصمیم‌گیری در مورد چگونگی درمان کودک به پزشک کمک می‌کند.

درمان انواع مختلف سرفه می‌تواند بسته به علت آن متفاوت باشد.

از آنجا که بیشتر سرفه‌ها ناشی از ویروس هستند، پزشکان معمولا برای سرفه کودکان آنتی بیوتیک‌ تجویز نمی‌کنند. سرفه‌ی ناشی از ویروس تنها باید دوره‌ی خود را بگذراند.

عفونت ویروسی می‌تواند تا دو هفته دوام داشته باشد.

به جز در مواردی که سرفه به کودک اجازه خوابیدن نمی‌دهد، دارویی برای سرفه نیاز نیست. این داروها ممکن است سرفه را متوقف کنند اما علت سرفه را درمان نمی‌کنند.

اگر قصد استفاده از داروهای سرفه بدون نسخه را داشته باشید، با پزشک تماس بگیرید تا از دوز صحیح و بی‌خطر بودن آن برای کودک خود مطمئن شوید. داروهای سرفه برای کودکان زیر 6 سال توصیه نمی‌شوند.

درمان خانگی

در ادامه چند روش برای کمک به بهتر شدن سرفه کودکان ذکر شده است:

• اگر کودک مبتلا به آسم باشد، از پزشک یک برنامه درمانی آسم بخواهید. این برنامه باید به شما کمک کند تا داروهای مناسب برای آسم را انتخاب کنید.
• برای سرفه‌های خروسکی در حمام آب گرم را باز کنید و در را ببندید تا پر از بخار شود. سپس حدود 20 دقیقه با کودک خود در حمام بنشینید. بخار می‌تواند برای تنفس راحت‌تر به کودک کمک کند. برای گذراندن زمان با هم کتاب بخوانید.
• استفاده از دستگاه بخور در اتاق خواب کودک ممکن است برای خواب کمک کند.
• گاهی اوقات قرار گرفتن مختصر در معرض هوای خنک بیرون می‌تواند سرفه اطفال را تسکین دهد. لباس متناسب با هوا را به کودک خود بپوشانید و 10 تا 15 دقیقه در فضای بیرون بمانید.
• نوشیدنی‌های خنک مانند آب میوه می‌توانند تسکین دهنده باشند و تامین آب بدن کودک مهم است. اما نباید نوشابه یا آب پرتغال مصرف شود زیرا می‌توانند به گلویی که در اثر سرفه زخم شده است آسیب برسانند.
• بدون مشورت با پزشک، نباید به کودک (بخصوص نوزاد) خود داروهای بدون نسخه برای کنترل سرفه بدهید.
• قطره‌های سرفه برای کودکان بزرگ‌تر مناسب می‌باشند اما می‌توانند در گلوی کودکان زیر 3 سال گیر کنند. بهتر است که از قطره‌های سرفه اجتناب شود مگر اینکه پزشک بگوید که برای کودک بی‌خطر هستند.

دکتر نازنین حسینی

متخصص اطفال – فوق تخصص نوزادان

آدرس:زاهدان خیابان مصطفی خمینی 8

دکتر نازنین حسینی از سال 1372 فعالیت خود را از شهرستان زاهدان آغاز نمودخ و مشغول به فعالیت می باشند 

سرفه مزمن یکی از پنج علت شایعی است که باعث مراجعه کودکان به پزشک می‌شود. میزان شیوع سرفه‌های طولانی مدت در کودکان 5 تا 10 درصد است.

شیوع بالای سرفه مزمن تعجب‌آور نیست، چون سرفه کردن علامت ده‌ها بیماری مختلف است. سرفه حاد ناشی از سرماخوردگی یا ویروس تنفسی معولاً ظرف یک ماه برطرف می‌شود،

اما سرفه‌ای که مدت بیشتری ادامه داشته باشد، علت جدی‌تری دارد و برای درمان آن باید به متخصص اطفال مراجعه کرد.

سرفه چه زمانی مزمن می‌شود؟

سرفه کردن واکنش طبیعی و معمول بدن به وجود محرک در مجراهای عبور هوا، یعنی بینی و مجاری بینی، حلق، حنجره، نای و ریه، است.

زمانی که عصب‌های مجاری هوا وجود محرک‌هایی مانند مخاط، جسم خارجی یا حتی عطر، را حس می‌کند، پیامی را مبنی بر لزوم تمیز کردن مجاری عبور هوا به مغز می‌فرستد.

سرفه روزمره‌ای که بیش از 4 هفته ادامه داشته باشد، مزمن محسوب می‌شود و باید برای درمان آن به پزشک مراجعه کرد.

علل

حساسیت و سینوزیت

چون حساسیت فصلی و سینوزیت مزمن شایع‌ترین علل سرفه مزمن در کودکان به شمار می‌آید، پیش از هر چیز احتمال ابتلا به این مشکلات بررسی می‌شود.

• کودکان مبتلا به حساسیت فصلی مرتب عطسه می‌کنند، مخاط و ترشحات بینی‌شان شفاف است و خارش چشم دارند.
• سینوزیت مزمن عارضه‌ای است که علائم آن بیش از 12هفته استمرار داشته باشد. کودکان دچار سینوزیت از درد یا فشار روی صورت شکایت دارند و ترشحات بینی‌شان همواره غلیظ و زرد متمایل به سبز است.

هم حساسیت فصلی و هم سینوزیت مزمن غالباً منجر به ترشحات پشت بینی می‌شود، ترشحاتی که با حرکت کردن و تغییر وضعیت دادن کودک پشت گلو می‌ریزد و باعث سرفه کردن می‌شود.

بنابراین والدین غالباً گزارش می‌دهند که سرفه کودک اول شب هنگامی که کودک تازه دراز کشیده است، شدیدتر از مواقع دیگر است.

متخصص اطفال برای تشخیص علت سرفه به صدای آن گوش می‌دهد. سرفه خشک در بسیاری از موارد ناشی از حساسیت یا آسم است.

سرفه مرطوب یا خلط‌دار گاهی علامت وجود مشکلی به جز آسم، مانند سیاه سرفه، مایکوپلاسما یا سینه پهلو (پنومونی) است.

آسم

خس خس سینه یا هنگام نفس کشیدن به گوش رسیدن صدای سوت یا هر صدای دیگر از قفسه سینه رایج‌ترین تصور اکثر افراد از آسم است. آسم همراه با سرفه مزمن است و در مواقع تنها علامت آن نیز همین سرفه‌های طولانی مدت است.

متخصص اطفال در روند بررسی علت سرفه مزمن از انسداد جریان هوای برگشتی در آزمایش عملکرد ریه برای تشخیص دادن آسم استفاده می‌کند.

چنانچه کودک پس از به خواب رفتن سرفه کند، احتمال این که مبتلا به آسم باشد وجود دارد.

میزان هورمون کورتیزول بدن در صورت ابتلا به آسم شب‌ها کاهش می‌یابد، در نتیجه اسپاسم برونش‌ آسمی شروع می‌شود که به التهاب و تنگ شدن مجاری عبور هوا می‌انجامد.

سیاه سرفه

عامل بیماری سیاه سرفه یا خروسک نوعی عفونت باکتریایی است. سیاه سرفه باعث چنان سرفه شدیدی می‌شود که نفس بیمار بند می‌آید و در تقلا برای نفس کشیدن صدایی شبیه به خس خس بلند تولید می‌کند.

سرفه ناشی از این بیماری ماه‌ها طول می‌کشد و با عوارضی جدی مانند وقفه تنفسی (آپنه) در خواب، کاهش اکسیژن، پنومونی، تشنج و مرگ همراه است. عوارض گاهی آن‌قدر شدید است

که بیمار باید برای مراقبت ویژه، حتی در موارد جدی استفاده از دستگاه تنفس مصنوعی، بستری شود. از آنجایی که عوارض سیاه سرفه برای کودکان مرگبار است، به والدین توصیه می‌شود  که حتماً واکسن سیاه سرفه را تزریق کنند

و نوبت‌های واکسیناسیون فرزندشان را فراموش نکنند.

سیستیک فیبروزیس

سرفه مدام طولانی مدت در موارد نادر نشانه ابتلا به بیماری جدی‌تری به نام سیستیک فیبروزیس است. سیستیک فیبروزیس یک بیماری ژنتیک پیشرونده است که باعث عفونت ریه می‌شود.

سرفه طولانی مدت به ویژه اگر همراه با پرخوری کودک و اضافه نشدن وزن وی باشد، نگران کننده است. از دیگر علائم سیستیک فیبروزیس می‌توان به شل شدن مدفوع، سرفه مداوم، عفونت‌های مکرر تنفسی،

علائم مزمن برونشیت (التهاب کوچکترین مجاری هوای ریه) و رینوسینوزیت مزمن و عود کننده (ورم کردن و تحریک غشاء پوششی سینوس‌ها) اشاره کرد.

آسپیراسیون

سرفه کردن هنگام غذا خوردن یا نوشیدن، به ویژه اگر کودک سابقه سینه پهلو عود کننده داشته باشد، نشانه آسپیراسیون است.

آسپیراسیون زمانی بروز می‌یابد که مایعات یا غذای بلعیده شده از تارهای صوتی پایین برود و وارد ریه‌ها شود. آسپیراسیون ممکن است نتیجه فلج شدن تارهای صوتی یا دیگر مشکلات نورولوژیکی باشد

که حس را در مجاری هوای فوقانی کاهش می‌دهد. اگر پزشک احتمال دهد که آسپیراسیون عل سرفه مزمن است، کودک را به آسیب شناس زبان و گفتار معرفی می‌کند تا ایشان فرایند بلع را با وسایل مخصوص ارزیابی کنند.

آسیب شناس از روش‌هایی چون آزمایش بلع ویدئو فلوروسکوپی (VFSS) یا ارزیابی آندوسکوپی منعطف بلع (FEES) بهره می‌گیرد.

رفلاکس اسید

اگرچه رفلاکس اسید معمولاً با علائم ناراحتی‌های گوارشی مانند دل درد، سوزش سر دل و استفراغ همراه است، اما ممکن است باعث سرفه مزمن کودکان نیز بشود.

رفلاکس اسید به تنهایی منجر به سرفه مزمن نمی‌شود، اما سرفه بیماران مبتلا به بیماری‌های تنفسی را تشدید و تحریک می‌کند. معده برای هضم غذا اسید تولید می‌کند

و این اسید نباید از معده به طرف بالا و به سمت مری (لوله متصل کننده گلو به معده) حرکت کند، اما اگر برگشت اسید به مری انجام شود، رفلاکس توام با سرفه بروز می‌یابد.

سرفه ناشی از رفلاکس معمولاً سرفه‌ای خشک است که بیشتر در طول روز و در حالت صاف و راست قرار گرفتن بدن بروز می‌یابد. سرفه ناشی از رفلاکس عموماً پس از غذا خوردن و تولید آواهای شدیدی مانند خندیدن،

آواز خواندن و حرف زدن شروع می‌شود. بعضی غذاها مانند کافئین، مرکبات و آب آنها، غذاهای سرشار از چربی، گوجه فرنگی، ترشی و نوشیدنی‌های کربنات‌دار باعث رفلاکس اسید می‌شود که به سرفه شدید می‌انجامد.

انسداد مجاری عبور هوا

سرفه مزمن گاهی نشانه وجود یک شی‌ء خارجی است که مجاری عبور هوا را مسدود کرده است. پس از آن که به کودک حالت خفگی دست می‎دهد، یک دوره بدون علامت شروع می‌شود

که حدود دو هفته طول می‌کشد و پس از آن عوارضی مانند پنومونی ظاهر می‌شود. اگر سرفه طولانی مدت فرزندتان پس از قورت دادن چیزی و احساس خفگی پیدا کردن بروز یافته است، به سرعت به پزشک مراجعه کنید.

سرفه عادتی

سرفه واکنش به تحریک شدن مجاری هوا است، اما گاهی سرفه پس از برطرف شدن تحریک قطع نمی‌شود. سرفه عادتی معمولاً صدای "غاز مانندی" را تولید می‌کند و اگر حواس کودک پرت شود

و مشغولیتی مورد علاقه پیدا کند، بند می‌آید. سرفه از روی عادت هنگام خوابیدن قطع می‌شود. اگر دیگر علل سرفه مزمن رد شده باشد و متخصص اطفال احتمال دهد که سرفه کودک از روی عادت است،

رفتاردرمانی و گفتاردرمانی می‌تواند برای بازآموزی واکنش‌های عادی مفید باشد. همچنین توصیه می‌کنیم به محض آن که کودک خواست شروع به سرفه کند به او چند جرعه آب بدهید.

درمان سرفه مزمن در کودکان

سرفه‌های مزمن کودک با توجه به علت آن درمان می‌شود و تشخیص صحیح علت سرفه‌ها برای برخورداری از یک درمان کارآمد و موثر الزامی است.

تجویز دارو معمولاً موثرترین راه درمان سرفه‌های مزمن است، البته والدین نیز می‌توانند با رعایت توصیه‌های پزشک به بهبود حال فرزندشان کمک کنند.

درمان دارویی: داروهای زیر داروهای متداولی است که معمولاً برای درمان و کنترل سرفه مزمن تجویز می‌شود:

آنتی هیستامین برای درمان حساسیت

ضداحتقان‌ها برای درمان ترشحات پشت بینی

آنتی بیوتیک برای درمان عفونت

استفاده از بلاک کننده اسید برای درمان رفلاکس

داروهای مدیریت آسم

دکتر نازنین حسینی

متخصص اطفال – فوق تخصص نوزادان

آدرس:زاهدان خیابان مصطفی خمینی 8

دکتر نازنین حسینی از سال 1372 فعالیت خود را از شهرستان زاهدان آغاز نمودخ و مشغول به فعالیت می باشند 

آسم یک بیماری شایع بوده که باعث ایجاد مشکلات تنفسی شده و به دلیل باریک شدن مسیر کوچک عبور هوا (مجرای عبور هوا / برونش) در ریه‌ها به وجود می‌آید.

با تورم و التهاب مسیر عبور هوا این مجاری باریک می‌شوند و به همین دلیل عبور هوا از آن سخت‌تر شده و باعث ایجاد صدای خس‌خس سینه، سرفه و مشکلات تنفسی در کودکان می‌شود.

حمله آسمی زمانی رخ می‌دهند که علائم این بیماری در کودک تشدید شود. اگر آسم کودکان مبتلا به تنگی نفس کودکان تحت درمان قرار نگیرد و مدیریت نشود، علائم آن مزمن شده و می‌تواند تبدیل به یک بیماری مهلک شود.

آسم چیست؟

آسم یک بیماری است که با التهاب مسیرهای عبور جریان هوا شناخته می‌شود. این التهاب باعث باریک شدن مسیر عبور هوا و افزایش حساسیت به محرک‌ها و آلرژن‌ها می‌شود.

گفته می‌شود که افراد مبتلا به آسم به بیش فعالی مسیرهای عبور هوا دچار شده‌اند به این معنی که مجاری تنفسی آن‌ها در برابر محرک‌های جزئی بیش از افراد سالم واکنش نشان می‌دهد.

آسم در کودکان به چه میزان شیوع دارد؟

آسم شایع‌ترین بیماری مزمن در دوران کودکی است. شیوع آسم کودکان روبه افزایش است و حدود یک‌چهارم کودکان در دوران کودکی، خس‌خس سینه را تجربه می‌کنند.

حدود 70 درصد از کودکان در سنین قبل از 3 سالگی به آسم کودکان مبتلا می‌شوند.

تفاوت آسم در کودکان خردسال و بزرگسالان در چیست؟

مسیرهای عبور جریان هوا در نوزادان و خردسالان بسیار کوچک‌تر از کودکان و بزرگسالان است.

در واقع، این مسیرهای عبور جریان هوایی کوچک ممکن است با التهاب و تورم پوشش داخلی به دلیل عفونت‌های ویروسی، سخت شدن مسیر عبور جریان هوا یا افزایش خلط، مسیر عبور جریان هوا را مسدود کرده

و تنفس را برای نوزادان و کودکان نوپا بسیار دشوار می‌کند. اولین مراحل ابتلا به آسم در کودکان معمولاً با بروز عفونت‌های مجاری تنفسی شروع می‌شود.

این کودکان نمی‌توانند به والدین خود بگویند که مشکل تنفسی دارند در نتیجه، نوزادان یا خردسالان مبتلا به عفونت‌های مجاری تنفسی باید به دقت برای علائم و نشانه‌های آسم تحت نظر باشند.

علائم آسم در کودکان

علائم آسم بیشتر در کودکان زیر 5 سال دیده می‌شود. شناسایی علائم آسم در خردسالان برای والدین و حتی پزشک دشوار است. لوله‌های نایژک در نوزادان، کودکان نوپا و کودکان پیش‌دبستانی هنوز کوچک و باریک است و سرماخوردگی سر،

سرماخوردگی قفسه سینه و بیماری‌های دیگر می‌تواند باعث التهاب این مسیرهای عبور جریان هوا شده و آن‌ها را کوچک‌تر و تحریک‌پذیرتر کند.

علائم آسم کودکان می‌تواند از یک سرفه آزاردهنده مداوم به مدت چند روز یا چند هفته تا بروز شرایط ناگهانی اورژانسی در تنفس باشد.

علائم شایع این بیماری عبارتند از:

• سرفه به خصوص در هنگام شب
• خس‌خس سینه به خصوص در هنگام بازدم
• مشکلات تنفسی یا تنفس سریع که باعث می‌شود پوست اطراف دنده‌ها و گردن به شدت حرکت داشته باشند.
• سرماخوردگی‌های مکرر که در سینه باقی می‌ماند.

ممکن است کودک یک یا چند علامت از علائم فوق را داشته باشد. ممکن است شما فکر کنید که کودک سرماخورده یا به برونشیت مبتلا شده است.

اگر علائم بازگشتند، می‌تواند نشان‌دهنده این باشد که کودک به آسم کودکان مبتلا شده است.

به علاوه، علائم زمانی که کودک در معرض محرک‌های آسم مانند محرک‌های موجود در هوا (مثل دود یا بوی‌تند) یا آلرژن‌هایی مانند مواد حساسیت‌زا، پرز حیوانات خانگی و ذرات گرد و غبار قرار می‌گیرد تشدید می‌شوند.

چه چیزهایی به عنوان محرک آسم شناخته می‌شوند؟

برخی از کودکان تقریباً در تمام مدت سال به آسم مبتلا هستند. برخی دیگر در برخی فصول خاص یا زمانی که دچار سرماخوردگی ویروسی می‌شوند به آسم مبتلا می‌شوند. همیشه نمی‌توان زمان حملات آسمی را پیش‌بینی کرد.

برخی از محرک‌های عمومی آسم عبارتند از:

• سرماخوردگی (ویروسی)
• تغییرات آب و هوایی
• ذرات گرد و غبار موجود در منزل
• قارچ‌های انگلی و کپک
• مواد حساسیت‌زا
• حیوانات خانگی
• ورزش
• هیجانات عاطفی مانند احساس ناراحتی
• تغذیه در نوزادان
• قرار گرفتن در معرض دود سیگار یا مواد محرک دیگر موجود در هوا
• رفلاکس معده
• تغییرات آب و هوایی یا وضعیت‌های آب و هوایی حاد

علائم حملات آسمی

برخی از علائم حملات آسمی عبارتند از:

• صدای خس‌خس سینه
• نفس کشیدن سریع‌تر از حد معمول
• تلاش مضاعف برای تنفس
• سوزش سوراخ‌های بینی
• مکش فضای بین دنده‌ها در هر مرتبه تنفس
• مکش فضای بالای استخوان گردن در هر مرتبه تنفس

ممکن است کودک درد حالت نشسته احساس راحتی بیشتری داشته باشد بنابراین آن ها را نخوابانید. (نباید به حالت درازکش قرار گیرند.)

تشخیص

تشخیص آسم در کودکان کمی دشوار است. کودکان در این سنین معمولاً نمی‌توانند تست تنفس بدهند.

به جای آن، پزشک در مورد برخی از علائم بیماری پرسش‌هایی کرده و در صورتی که ابتلا به آسم مشکوک باشد، یک برنکودیلاتور تجویز می‌کند.

اگر برونکودیلاتور بتواند علائم را کاهش دهد، بدان معناست که کودک به آسم مبتلا شده است. پزشک تست تنفس را برای کودکان بزرگ‌تر تجویز کرده تا چگونگی و صحت کارکرد ریه‌های آن‌ها مشخص شود.

اقدامات درمانی

داروهایی که علائم را به صورت برطرف می‌کنند.

داروهایی که به سرعت علائم را برطرف می‌کنند برای کوتاه مدت می‌توانند مسیر عبور جریان هوا که باریک شده است را باز کرده و به کاهش احساس تنگی قفسه سینه، صدای خس‌خس و تنگی نفس کمک می‌کنند.

این داروها همچنین برای پیشگیری از آسم ناشی از انجام حرکات ورزشی نیز مفید هستند. این داروها باید فقط در مواقع ضرورت مصرف شوند. متداول‌ترین داروی سریع الاثر برای درمان آسم البوترول است.

داروهای کنترل‌کننده

 

• داروهای کنترل‌کننده به صورت روزانه مصرف می‌شوند تا آسم را کنترل کرده و تعداد روزها و شب‌هایی که کودک به علائم آسم مبتلا می‌شود را کاهش دهند. داروهای کنترل‌کننده برای از بین بردن علائم به کار برده نمی‌شوند. کودکانی که بیش از دو مرتبه در هفته علائم آسم را دارند یا کسانی که بیش از دو مرتبه در ماه با علائم آسم در هنگام صبح از خواب بیدار می‌شوند باید داروهای کنترل‌کننده آسم را مصرف کنند. تعداد و شدت حملات آسمی مشخص‌کننده ضرورت مصرف داروهای کنترل‌کننده است.
• برخی داروهای کنترل‌کننده آسم عبارتند از:کورتیکواستروئیدهای استنشاقی که به عنوان داروهای کنترل‌کننده در هر سنی قابل مصرف هستند. وقتی که این داروها در مقدار تجویزی مصرف شوند برای کودکان خطری ندارند. به هر حال، متخصص اطفال ممکن است هر داروی کنترل‌کننده‌ای که لازم باشد را متناسب با شرایط و نیازهای کودک تجویز نماید.
  • استروئیدهای استنشاقی
  • ترکیب محصولاتی که شامل استروئیدهای استنشاقی و برونوکودیلاتورهای با اثر طولانی مدت می‌شود.
  • آنتاگونیست‌های گیرنده لوکوترین (فقط به شکل قرص موجود هستند)
  • داروهای استنشاقی غیراستروئیدی (مانند کرومولین یا ندوکرومیل)
  • متیل اگزاتین (مانند تئوفیلین)
  • تزریق اومبالیزوماب

 مراقبت در منزل

روش‌های مدیریت حملات آسمی در منزل به شما آموزش داده می‌شود. با اقدامات درمانی مناسب، تقریبا همه کودکان مبتلا به آسم قادر خواهند بود در ورزش‌ها و فعالیت‌های تفریحی شرکت کرده و زندگی فعالی داشته باشند. از پزشک بخواهید که برای کودک مبتلا به آسم شما، برنامه اقدامات درمانی در برابر آسم بنویسد. این برنامه به شما خواهد گفت که چگونه از بروز حملات آسمی پیشگیری کرده و چگونه حملات آسم را در زمان بروز، مدیریت کنید. این برنامه باید در محلی قرار داشته باشد که به راحتی در دسترس باشد.

چهار مرحله برنامه اقدامات درمانی در برابر آسم

• کودک را نشانده و آرامش خود را حفظ کنید.
• بلافاصله اسپری مسکن آبی‌رنگ را تکان داده و سه بار آن را از طریق یک اسپیسر اسپری کنید. هر بار یک بار اسپری کنید و از کودک بخواهید که چهار مرتبه از طریق اسپیسر نفس بکشد.
• چهار دقیقه صبر کنید. اگر کودک التیام نیافت مرحله 2 را تکرار کنید.
• اگر پس از 4 دقیقه بعدی باز هم کودک آرام نشد با مرکز فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید. برای آن ها توضیح دهید که کودک شما دچار حمله آسمی شده است. مرحله 2 و 3 را تا زمان رسیدن آمبولانس تکرار کنید.

دکتر نازنین حسینی

متخصص اطفال – فوق تخصص نوزادان

آدرس:زاهدان خیابان مصطفی خمینی 8

دکتر نازنین حسینی از سال 1372 فعالیت خود را از شهرستان زاهدان آغاز نمودخ و مشغول به فعالیت می باشند 

نفخ شکم اطفال زاهدان

گاز معده تقریباً در تمام نوزادان تا حدی باعث ناراحتی می‌گردد و هم بر کودکانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند و هم آنهایی که از شیشه شیر استفاده می‌کنند تاثیر می‌گذارد.

در حالی که نفخ شایع بوده و یک کودک در هر سنی می‌تواند دچار آن شود، اما این نفخ بخصوص در نوزادان و کودکان ۱ تا ۴ ماهه آزار دهنده است زیرا روده‌ی نابالغ آنها در حال رشد است.

علاوه بر این برخی کودکان به دلیل عوامل درونی و محیطی به نظر بیشتر از سایرین دچار این مشکل هستند.

علل نفخ شکم

اگر احساس می‌کنید باد معده فرزندتان بسیار زیاد است، ممکن است در مورد علل احتمالی زیر شنیده باشید:

نوشیدن مقدار زیاد شیر مادر

اگر تولید شیر فراوانی داشته باشید، این امکان وجود دارد که فرزند شما به مقدار بسیار زیاد شیر بنوشد و این امر ممکن است باعث نفخ شکم شود.

در بسیاری از مواقع، اگر شیر زیادی داشته باشید، احتمال دارد دچار رفلکس جاری شدن بیش از حد شیر شوید که یک عامل تاثیرگذار دیگر است.

حساسیت غذایی

بیشتر نوزادان حساسیت غذایی ندارند، اما کودکی که دچار آن باشد ممکن است گاز معده شدیدی داشته باشد.

رفلاکس 

رفلاکس معده علت شایع در بسیاری از مورد نفخ نوزاد می‌باشد.

عدم تحمل لاکتوز

گاهی اوقات ممکن است گفته شود که یک نوزاد دچار نفخ مبتلا به عدم تحمل لاکتوز  است.

مواد غذایی گازدار

برخی از مادران احساس می‌کنند که هنگامی که برخی مواد غذایی را مصرف می‌کنند، باعث می‌شود که فرزندشان گاز معده بیشتری داشته باشد.

با اینکه برخی غذاها ممکن است گاهی اوقات باعث اذیت نوزاد شوند، اما هیچ لیستی از غذاهایی که هر مادر شیرده‌ای باید از آنها پرهیز کند وجود ندارد. بیشتر نوزادان با هر غذایی که مادر مصرف می‌کند، مشکلی ندارند.

بنابراین دلیلی ندارد که از ماده غذایی خاصی پرهیز کنید، مگر اینکه متوجه شوید که با هر بار مصرف آن باعث واکنش آشکاری در کودک می‌شود.

تغذیه با شیر خشک

تغذیه با شیر خشک می‌تواند باعث نفخ و مشکلات گوارشی در نوزادان شود زیرا این محصول مخصوص نوزاد انسان نیست.

علائم و نشانه‌ها

علائم و نشانه‌های متعددی وجود دارند که اغلب مرتبط با باد معده و نفخ نوزاد هستند. برای مثال، کودکان مبتلا به نفخ دارای دوره‌هایی هستند که:

• پاهای خود را به طرف سینه خود بالا می‌برند.
• کمر خود را قوس می‌کنند.
• با صورت خود شکلک در می‌آورند.
• رنگ صورتشان قرمز می‌شود.
• سکسکه می‌کنند.
• باد معده خالی می‌کنند.
• زیاد گریه می‌کنند.
• نمی‌توانند بخوابند. (حداقل بدون کمک دیگران)
• صدای خرخر ایجاد می‌کنند.
• شیر مادر را تف می‌کنند. شیر خشک را نیز اغلب تف می‌کنند.

هنگامی که نوزادان بسیاری از علائم بالا را نشان می‌دهند، می‌توانند بسیار بی‌قرار باشند و چنین دوره‌های بی‌قراری می‌تواند زمان‌هایی پر استرس و خسته کننده باشند.

برای کودکان کم سن‌تر، یک یا دو دوره‌ی بی‌قراری در هر ۲۴ ساعت امری متداول است. به شرطی که هیچ دلیل مشخصی برای نشانه‌ها وجود نداشته باشد، کودک اغلب اوقات راحت باشد و به خوبی رشد کند،

احتمالاً این علائم با افزایش سن برطرف می‌شوند که اغلب در حدود ۳ تا ۴ ماهگی می‌باشد.

چه زمانی باید به دنبال توصیه پزشکی بود؟ 

• بروز هرگونه تغییر ناگهانی در رفتار کودک
• در صورتی که کودک دوره‌های طولانی مدت پریشانی داشته باشد.
• اگر کودک دچار اسهال مکرر باشد.

چگونه می‌توان نفخ نوزاد را تسکین داد؟

 

بخاطر داشته باشید که اطلاعات زیر یک نسخه و یا جایگزینی برای درمان پزشکی حرفه‌ای نمی‌باشند. اگر فرزند شما مبتلا به اسهال، استفراغ، تب، گریه بیش از حد یا علائم دیگری است که نگران کننده به نظر می‌رسند، با پزشک مشورت کنید.

هنگام شیر دادن کودک را در موقعیت مناسب قرار دهید؟‌

اگر در حال شیردهی با شیر مادر هستید، سر و گردن کودک خود را بالاتر از شکمش قرار دهید. به این ترتیب، شیر به پایین معده حرکت می‌کند و گاز به طرف بالا می‌رود و اروغ زدن برای وی ساده‌تر می‌شود.

اگر با شیشه در حال شیردهی هستید، پایین شیشه را کمی بالا ببرید تا از تجمع هوا در اطراف نوک آن جلوگیری شود.

از شیشه شیر مناسب استفاده کنید

شیشه شیر مطلوب دارای پستانک نرمی است که بطور مناسب داخل دهان کودک قرار می‌گیرد و مانع از ورود هوا به بدن همراه با شیر می‌شود.

شیر باید به آرامی و بطور یکنواخت جریان داشته باشد بطوری که کودک آن را به راحتی و بدون جرعه اضافه فرو ببرد. گاهی اوقات ممکن است بتوان علائم نفخ شکم نوزاد را با تغییر شیر خشک تسکین داد.

به فرزند خود کمک کنید تا آروغ بزند

آروغ زدن برای نوزاد مهم است زیرا هوای اضافه را از بدن خارج می‌کند. متخصصین توصیه می‌کنند که آروغ زدن در حالت نشسته با حرکات ضربه‌ای آرام انجام شود.

نگه داشتن کودک در حالت عمودی یا روی شانه نیز برای آروغ زدن مناسب است. بهتر است آروغ زدن در وسط تغذیه و بعد از آن انجام شود. اگر کودک بلافاصله بعد از تغذیه آروغ نزد، وی را به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه بخوابانید و مجدداً تلاش کنید.

هنگامی که او را بلند می‌کنید، احتمالاً هوا به طرف بالای معده حرکت کرده و آروغ زدن آسان‌تر خواهد شد.

کودک را به شکم بخوابانید

کارشناسان عقیده دارند که خوابیدن رو به شکم برای نوزاد بسیار مهم است. متخصصین توصیه می‌کنند که تا زمانی که کودک احساس راحتی می‌کند او را به شکم بخوابانید.

این کار علاوه بر اینکه برای رشد مهارت‌های حرکتی مفید است، به وی کمک می‌کند تا سریع‌تر از شر گازهای اضافه راحت شود. نیروی جاذبه باعث می‌شود که گازهای به دام افتاده سریع‌تر خارج شوند.

شما می‌توانید این فرایند را با مالش شکم فرزند خود بصورت دایره‌ای تسهیل کنید.

ماساژ دادن شکم نوزاد

کودک خود را رو به کمر بخوابانید و سپس شکم او را با حرکت دایره‌ای ساعتگرد مالش دهید و دست خود را به طرف انحنای شکم او بکشید. با دو یا سه انگشت به آرامی ناحیه‌ی دور شکم کودک را فشار دهید،

سپس با دست حرکات به شکل حروف I، L و U را ایجاد کنید. این کار را چندین بار انجام دهید تا گاز اضافه خارج شود.

حرکت دوچرخه را انجام دهید

در حالی که کودکتان رو به کمر خوابیده است، پاهای او را به طرف جلو و عقب حرکت دهید بطوری که انگار در حال دوچرخه سواری است. این ورزش موجب حرکت روده‌ها شده و گاز به دام افتاده در معده را خارج می‌کند.

پروبیوتیک اطفال

اضافه کردن پروبیوتیک اطفال به غذای کودک به مدت چند هفته ممکن است به تسکین نفخ نوزاد کمک کند. اگر کودک شروع به خوردن غذاهای جامد کرده است، مقداری ماست

به او بدهید. این کار به شکم کمک می‌کند تا به انواع مختلف باکتری‌های روده عادت کند و میحط زیست میکروبی خود را ایجاد کند.

سایمتیکون

سایمتیکون دارویی است که برای درد یا سایر ناراحتی‌های گوارشی ناشی از نفخ نوزاد تجویز می‌شود. این دارو با ترکیب حباب‌ها در معده و تبدیل آنها به حباب‌های بزرگ‌تر که می‌توانند راحت‌تر خارج شوند، باعث کاهش فشار می‌گردد.

سایمتیکون معمولاً حاوی ترکیبات مصنوعی مانند رنگ‌ها و طعم‌های مصنوعی است. هرچند جذب جریان خون نمی‌شود، بنابراین نسبتاً بی‌خطر در نظر گرفته می‌شود.

قطره‌های سایمتیکون به دلیل وجود یکی از ترکیبات غیر فعال برای نوزادان توصیه نمی‌شود. کارایی این دارو از نظر علمی ثابت نشده است.

دکتر نازنین حسینی

متخصص اطفال – فوق تخصص نوزادان

آدرس:زاهدان خیابان مصطفی خمینی 8

دکتر نازنین حسینی از سال 1372 فعالیت خود را از شهرستان زاهدان آغاز نمودخ و مشغول به فعالیت می باشند 

زخم معده به معنی زخم یا فرسایش پوشش معده یا بخش بالایی روده کوچک (اثنی عشر) به دلیل تجزیه پوشش محافظتی معده یا مقادیر بیش از حد اسید معده می‌باشد.

با اینکه زخم معده در بزرگسالان بیشتر شایع است، کودکان با هر سنی می‌توانند دچار آن شوند. کودکانی که والدین آنها سیگار می‌کشند یا زخم معده دارند بیشتر مستعد ابتلا به این مشکل هستند.

دلایل زخم معده در کودکان

با اینکه استرس و برخی غذاها ممکن است باعث بدتر شدن زخم معده شوند، اما علت بیشتر آنها عفونت هلیکوباکتر پیلوری یا استفاده از داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی مانند ایبوپروفن می‌باشد.

با این حال با اینکه بیشتر متخصصین باور دارند که عفونت هلیکوباکتر پیلوری دلیل اصلی زخم معده در بزرگسالان است، اما همگی این عقیده را ندارند که باکتری‌ها مقصر اصلی زخم معده در کودکان هستند.

برخی پزشکان بین زخم‌های اثنی عشر که اغلب مرتبط با عفونت هلیکوباکتر پیلوری هستند و زخم‌های معده که ممکن است ناشی از دلایل دیگر باشند، تفاوت قائل می شوند.

تشخیص داده شده که برخی شرایط پزشکی می‌تواند در ایجاد زخم نقش داشته باشد. برای مثال کودکان مبتلا به سوختگی‌های شدید ممکن است در اثر استرس ناشی از آسیب‌های خود دچار زخم شوند.

این وضعیت برای نوزادانی که در اثر یک عفونت باکتریایی بسیار ناخوش می‌شوند نیز صادق است. در کودکان سالم زخم معده بسیار غیر عادی است.

برخی پزشکان اعتقاد دارند که بیشتر کودکان دچار زخم‌های معده مرتبط با دارو می‌شوند. حتی استفاده‌ی متوسط از داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی می‌تواند باعث مشکلات گوارشی و خونریزی در برخی کودکان شود.

استامینوفن باعث زخم معده نمی‌شود و جایگزین مناسبی برای این داروها در بیشتر مشکلات دوران کودکی است.

علائم و نشانه‌ها

با اینکه زخم معده در کودکان نادر است، اما در صورتی که کودک شما هر یک علائم و نشانه‌های زیر را داشته باشد باید با پزشک تماس بگیرید:

• درد سوزشی در شکم بین جناغ سینه و ناف (شایع‌ترین علامت زخم معده)
• حالت تهوع
• استفراغ 
• درد در قفسه سینه (معمولاً بصورت مبهم)
• بی اشتهایی (لینک به مقاله بی اشتهایی)
• آروغ زدن یا سکسه مکرر
• کاهش وزن
• مشکلات تغذیه‌ای
• خون در استفراغ یا مدفوع، که ممکن است به رنگ قرمز تیره یا سیاه باشد.

انواع زخم معده

انواع زخم معده عبارتند از:

• اثنی عشری: شایع‌ترین نوع، در چند سانتی‌متری اثنی عشر وجود دارد.
• معده: در بالای انحنای معده واقع شده است.
• استرسی: می‌تواند در اثر استرس ناشی از بیماری شدید، سوختگی یا ضربه‌های دیگر در معده یا اثنی عشر ایجاد شود.
• حاشیه‌ای: می‌تواند پس از جراحی شکم در محلی که روده و شکم مجدداً به هم متصل می‌شوند، رخ دهد.

چه زمانی باید با پزشک تماس گرفت؟

علائم زخم معده در کودکان:

• درد ناگهانی، شدید و ادامه‌دار در شکم
• مدفوع خونی یا تیره
• استفراغ خونی یا استفراغی که به رنگ قهوه است.

برای یک کودک مبتلا به بیماری زخم معده، علائم بالا می‌توانند نشان دهنده‌ی یک مشکل جدی باشند برای مثال:

• ایجاد سوراخ (هنگامی که زخم بسیار عمیق می‌شود معده یا دیواره‌ی اثنی عشر را سوراخ می‌کند)
• خونریزی (هنگامی که اسید یا زخم رگ‌های خونی را از بین می‌برد)
• انسداد (هنگامی که زخم مسیر غذا برای ورود به روده‌ها را مسدود می‌کند)

در صورتی که کودک در حال مصرف داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی باشد و علائم بیماری زخم معده را نشان دهد، باید به دنبال مراقبت پزشکی فوری بود.

به تاخیر انداختن تشخیص و درمان می‌تواند منجر به عوارض و احتمالاً نیاز به جراحی شود. اما با درمان به موقع تقریباً تمام زخم‌های معده قابل درمان هستند.

عوارض

عوارض زخم معده در کودکان:

• خونریزی: در اثر ساییدگی پوشش معده یا دیواره اثنی عشر، رگ‌های خونی نیز ممکن است آسیب ببینند و باعث خونریزی شوند.
• ایجاد سوراخ: گاهی اوقات یک سوراخ در دیواره‌ی معده یا اثنی عشر ایجاد شده و باکتری ها و بخشی از غذاهای هضم شده می‌توانند از طریق این بازشدگی وارد حفره استریل شکم (صفاق) شوند و باعث پریتونیت که التهاب حفره و دیواره‌ی شکمی است، گردند.
• تنگ شدگی و انسداد: زخم‌های واقع شده در انتهای معده (جایی که اثنی عشر متصل شده است) ممکن است موجب تورم و ایجاد اسکار شوند، که می‌توانند بازشدگی روده را تنگ کرده یا ببندند. این انسداد می‌تواند از خروج غذا از شکم و ورود به روده کوچک جلوگیری کرده و منجر به بالا آوردن محتویات معده شود.

تشخیص

آندوسکوپی فوقانی و رادیوگرافی با باریوم دو آزمایش متداول مورد استفاده برای تشخیص زخم معده می‌باشند. در آندوسکوپی فوقانی پزشک از یک اندوسکوپ برای معاینه داخل مری، شکم و اثنی عشر استفاده می‌کند. 

اندوسکوپ به پزشک این امکان را می‌دهد تا دیواره و بافت قسمت بالای دستگاه گوارش را مشاهده کند و از آنجا تشخیص صحیح را انجام دهد. رادیوگرافی با باریوم که بلع باریوم نیز نامیده می‌شود، بسیار کمتر تهاجمی است.

در این آزمایش باید یک مایع به رنگ گچ که حاوی باریوم شیمیایی است نوشیده شود. باریوم دیواره‌ی مری و معده را می‌پوشاند و از طریق رادیوگرافی قابل مشاهده است.

پزشک می‌تواند محل زخم‌ها، فتق هیاتال، خوردگی و سایر اختلالات را با نگاه کردن به رادیوگرافی مشخص کند. در صورتی که زخمی پیدا شود، پزشک وجود هلیکوباکتر پیلوری را کنترل می‌کند.

با اینکه هلیکوباکتر پیلوری معمولاً دلیل زخم معده در کودکان نمی‌باشد، باید احتمال آن بررسی شود زیرا درمان برای زخم معده ناشی از این باکتری متفاوت از درمان ناشی از مصرف داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی است.

درمان

درمان زخم معده در کودکان بستگی به دلیل آن دارد. صرفنظر از منشأ زخم معده کودک، پزشک احتمالاً برخی از انواع سرکوب کننده یا خنثی کننده‌های اسید را برای کاهش درد و درمان زخم معده توصیه می‌کند. درمان‌های متداول برای زخم معده عبارتند از:

• آنتی بیوتیک: در صورتی که دلیل زخم معده هلیکوباکتر پیلوری باشد، ترکیبی از آنتی‌بیوتیک که طی یک دوره‌ی یک تا دو هفته‌ای مصرف می‌شود می‌تواند باکتری‌ها را از بین ببرد.
• آنتی اسیدها: تسریع بهبودی با خنثی کردن اسید معده که میزان pH معده را بالا می‌برد. پیش از دادن هرگونه آنتی اسید بدون نسخه به فرزند خود باید با پزشک مشورت کنید زیرا می‌توانند با داروهای تجویزی تداخل ایجاد کنند.
• سرکوب کننده‌های اسید: مهارکننده‌های پمپ پروتون یا مهار کننده‌های گیرنده‌های هیستامینی نوع ۲ روند بهبودی را تسریع کرده و تولید اسید در معده را کاهش می‌دهد.
• جراحی: در موارد بسیار نادر، ممکن است در صورتی که زخم باعث عوارضی شده باشد که با دارو قابل درمان نیستند، نیاز به عمل جراحی باشد.

اگر کودک مبتلا به زخم معده ناشی از هلیکوباکتر پیلوری باشد، اتمام کل دوره‌ی درمان با آنتی‌بیوتیک بسیار مهم است. معمولاً نیازی به محدودیت‌های غذایی نمی‌باشد مگر اینکه برخی غذاها آزار دهنده باشند. حفظ یک برنامه‌ی غذایی منظم تضمین می‌کند که معده‌ی کودک خالی نمی‌شود. پزشک ممکن است موارد زیر را توصیه کند:

• به کودک خود به جای سه وعده غذایی بزرگ، وعده‌های غذایی کوچک‌تر و با تعداد دفعات بیشتر در طول روز دهید.
• از نوشیدنی‌های کافئین‌دار که می‌توانند باعث تحریک تشریح اسید در معده شوند، پرهیز شود.
• از داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی استفاده نشود.

دکتر نازنین حسینی

متخصص اطفال – فوق تخصص نوزادان

آدرس:زاهدان خیابان مصطفی خمینی 8

دکتر نازنین حسینی از سال 1372 فعالیت خود را از شهرستان زاهدان آغاز نمودخ و مشغول به فعالیت می باشند 

عدم تحمل لاکتوز اطفال زاهدان

عدم تحمل لاکتوز نوعی حساسیت غذایی است. کودکان و خردسالان مبتلا به عدم تحمل لاکتوز فاقد آنزیم لاکتاز هستند که به تجزیه لاکتوز یعنی قند موجود در شیر کمک می‌کند.

عدم تحمل لاکتوز در نوزادان نادر است. عدم تحمل لاکتوز در کودکان با سن بیشتر از دو سال شایع‌تر است، زیرا میزان لاکتاز پس از این سن کاهش می‌یابد. پس از تشخیص ابتلا به عدم تحمل لاکتوز،

باید تغییرات لازم در رژیم غذایی فرزندتان ایجاد شود.

لاکتوز چیست؟

لاکتوز قند موجود در شیر و محصولات شیر است. روده کوچک، عضوی که بیشترین میزان هضم غذا و جذب مواد غذایی در آن انجام می‌شود، آنزیمی به نام لاکتاز را تولید می‌کند.

لاکتاز باعث تجزیه لاکتوز به دو شکل ساده‌تر قند می‌شود: گلوکز و گالاکتوز. سپس بدن این قندهای ساده‌تر را در جریان خون جذب می‌کند.

عدم تحمل لاکتوز چیست؟

عدم تحمل لاکتوز زمانی رخ می‌دهد که بدن نمی‌تواند قندی به نام لاکتوز را تجزیه کند. لاکتوز در شیر مادر، شیر لبنی و سایر محصولات لبنی وجود دارد. این قند حدود ۷ درصد از شیر مادر و شیر خشک را تشکیل می‌دهد.

آیا عدم تحمل لاکتوز همان آلرژی به شیر است؟

خیر. بسیاری از والدین عدم تحمل لاکتوز را با آلرژی به شیر اشتباه می‌گیرند. با اینکه ممکن است علائم مشابهی داشته باشند، اما دو وضعیت کاملاً متفاوت هستند.

عدم تحمل لاکتوز یک مشکل گوارشی است، در حالی که آلرژی به شیر مربوط به سیستم ایمنی بدن است. بنابراین با اینکه عدم تحمل لاکتوز می‌تواند باعث ناراحتی زیادی شود، اما منجر به واکنش‌های تهدید کننده‌ای مانند آنافیلاکسی نخواهد شد.

آلرژی به شیر بیشتر در سال اول زندگی بروز پیدا می‌کند، در حالی که سیستم گوارشی نوزاد همچنان نابالغ است. عدم تحمل لاکتوز می‌تواند در کودکی تا نوجوانی شروع شود و در بزرگسالی قابل توجه‌تر گردد.

دلایل

کمبود لاکتاز و سوء جذب لاکتوز ممکن است منجر به عدم تحمل لاکتوز شود:

• کمبود لاکتاز: در افرادی که دارای کمبود لاکتاز هستند، روده کوچک مقادیر کمی لاکتاز تولید می‌کند و نمی‌تواند لاکتوز زیادی را هضم کند.
• سوء جذب لاکتوز: کمبود لاکتاز ممکن است باعث سوء جذب لاکتوز شود. در این شرایط، لاکتوز هضم نشده وارد روده بزرگ می‌شود. روده بزرگ آب را از مدفوع جذب می‌کند و آن را از مایع به حالت جامد تبدیل می‌کند. در روده بزرگ باکتری‌ها لاکتوز هضم نشده را تجزیه کرده و باعث تولید مایع و گاز می‌شوند.

علائم

بین ۳۰ دقیقه تا دو ساعت پس از مصرف هرگونه محصول لبنی، در صورت مشاهده‌ی علائم زیر باید به این نشانه‌های عدم تحمل لاکتوز در کودکان واکنش نشان دهید:

• دل پیچه
• نفخ و باد شکم 
• اسهال
• کاهش وزن بدون دلیل مشخص
• سوء تغذیه 
• کم رشدی
• آبریزش چشم
• سرفه کردن
• استفراغ کردن

انواع کمبود لاکتاز

چهار نوع کمبود لاکتاز ممکن است منجر به عدم تحمل لاکتوز شود:

• کمبود لاکتاز اولیه، که لاکتوز غیر مقاوم نیز نامیده می‌شود شایع‌ترین نوع کمبود لاکتوز است. در افراد مبتلا به این وضعیت، تولید لاکتاز در طول زمان کاهش می‌یابد. این کاهش اغلب در حدود دو سالگی شروع می‌شود؛ هرچند ممکن است بعداً نیز رخ دهد. کودکانی که کمبود لاکتاز دارند ممکن است علائم عدم تحمل لاکتوز را تا اواخر نوجوانی یا بزرگسالی تجربه نکنند. محققان دریافته‌اند که برخی افراد ژن‌هایی را از والدین خود به ارث می‌برند که ممکن است باعث کمبود لاکتاز اولیه شود.
• کمبود لاکتاز ثانویه در اثر آسیب به روده کوچک حاصل می‌شود. عفونت، بیماری‌ها یا سایر مشکلات می‌توانند به روده کوچک آسیب بزنند. درمان دلیل زمینه‌ای معمولاً باعث بهبود عدم تحمل لاکتوز می‌شود.
• کمبود لاکتاز تکاملی ممکن است در نوزادانی که نارس بدنیا آمده‌اند رخ دهد. این وضعیت معمولاً تنها برای مدت کوتاهی پس از تولد وجود دارد.
• کمبود لاکتاز مادرزادی یک اختلال بسیار نادر است که در آن روده کوچک از زمان تولد آنزیم لاکتاز بسیار کمی را تولید کرده یا هیچ لاکتازی تولید نمی‌کند. ژن به ارث برده شده از والدین باعث این اختلال می‌شود.

آیا نوزادان می‌توانند دچار عدم تحمل لاکتوز باشند؟

عدم تحمل لاکتوز معمولاً در نوزادان شایع نمی‌باشد و اغلب در کودکان پس از سه سالگی آغاز می‌شود. تمام کودکان با وجود لاکتاز در روده‌های خود به دنیا می‌آیند. با افزایش سن، میزان آنزیم لاکتاز کاهش می‌یابد.

• کودکانی که نارس به دنیا آمده باشند، بیشتر مستعد ابتلا به نوعی عدم تحمل لاکتوز به نام کمبود لاکتاز تکاملی هستند. این وضعیت معمولاً تنها برای مدت زمان کوتاهی ماندگار است. هرچند اکثر نوزادان نارس قادر خواهند بود که شیر خشک حاوی لاکتوز و شیر مادر را مصرف کنند.
• کمبود لاکتاز مادرازدی یک اختلال بسیار نادر است که در آن کودک نمی‌تواند لاکتوز موجود در شیر مادر یا شیر خشک را تجزیه کند. ژن‌های به ارث برده شده از والدین باعث این اختلال می‌شوند. این نوع عدم تحمل منجر به اسهال شدید می‌شود و در صورت عدم تغذیه نوزاد با شیر خشک بدون لاکتوز، ممکن است دچار کم‌آبی شدید و کاهش وزن شود.

تشخیص

در صورتی که کودک علائم عدم تحمل لاکتوز را داشته باشد، متخصص اطفال می‌تواند آزمایش‌های زیر را برای کمک به تشخیص انجام دهد.

• تست تنفس: تست تنفسی هیدروژن یک آزمایش برای عدم تحمل لاکتوز است که میزان هیدروژن موجود در تنفس فرد را اندازه می‌گیرد. از کودک خواسته می‌شود تا در یک محفظه‌ی بالونی تنفس کند تا یک مقدار پایه اندازه گرفته شود. سپس کودک یک مایع طعم‌دار که حاوی لاکتوز است را می‌نوشد. نمونه‌های تنفس در دوره‌های زمانی مشخص گرفته می‌شوند تا میزان تغییرات هیدروژن کنترل شود. اگر کودک در تجزیه لاکتوز مشکل داشته باشد، میزان هیدروژن موجود در نفس افزایش می‌یابد. برای این تست کودک نباید تا هشت ساعت قبل از آن چیزی بخورد.
• تست تحمل لاکتوز: این تست میزان جذب لاکتوز در دستگاه گوارش را اندازه می‌گیرد.
• تست اسیدیته مدفوع: این تست میزان اسید موجود در مدفوع را اندازه می‌گیرد. اسید لاکتیک و گلوکز تولید شده توسط لاکتوز هضم نشده و سایر اسیدهای چرب در نمونه‌ی مدفوع قابل تشخیص هستند.

درمان

درمان عدم تحمل لاکتوز بستگی به شدت علائم کودک دارد. برخی کودکان مبتلا به عدم تحمل لاکتوز ممکن است بتوانند مقادیر کمی از محصولات لبنی را بدون هیچ علائمی مصرف کنند.

• برای کمک به تسکین علائم و در صورتی که کودک غذاهای حاوی لاکتوز را مصرف کند، متخصص اطفال ممکن است توصیه به استفاده از مکمل‌های آنزیم لاکتوز کند.
• اگر علائم کودک شدید باشند و لازم به حذف تمام انواع لاکتوز از رژیم غذایی وی باشد، ممکن است متخصص اطفال کودک را به یک متخصص تغذیه ارجاع دهد. از آنجایی که لبنیات منبع کلسیم و ویتامین دی هستند (که تمام کودکان به آن نیاز دارند) یک متخصص تغذیه می‌تواند مواد غذایی دیگری برای تامین آنها و نیز مکمل‌های ویتامینه را پیشنهاد کند.

سوالات متداول

کودک مبتلا به عدم تحمل لاکتوز چگونه باید کلسیم کافی را دریافت کند؟

در صورتی که کودک دچار عدم تحمل لاکتوز باشد، می‌تواند همچنان محصولات لبنی بدون لاکتوز از جمله شیر، پنیر و ماست بدون لاکتوز که همگی منابع خوبی از کلسیم هستند را مصرف کند. علاوه بر این، کودک می‌تواند کلسیم را از سبزیجات برگ‌دار سبز تیره مانند اسفناج، بروکلی و کلم پیچ، آجیل (بادام)، لوبیا (لوبیای سفید)، ماهی (ساردین و سالمون) و آب پرتغال سرشار از کلسیم دریافت کند. اگر احساس می‌کنید که فرزند شما به اندازه کافی کلسیم دریافت نمی‌کند، جهت مصرف مکمل‌های کلسیم با متخصص اطفال مشورت کنید.

آیا عدم تحمل لاکتوز یک مشکل مادام‌العمر است؟

در برخی موارد، عدم تحمل لاکتوز موقتی است، مثلا در صورتی که عدم تحمل لاکتوز پس از یک بیماری ویروسی ایجاد شود یا مرتبط با بیماری‌های دیگر مانند بیماری سلیاک باشد. برای مثال پس از درمان بیماری سلیاک، میزان لاکتاز می‌تواند به حد طبیعی برسد و در نتیجه لاکتوز در رژیم غذایی قابل تحمل باشد. با این حال به احتمال زیاد عدم تحمل لاکتوز طولانی مدت بوده و مستلزم این است که بسیاری از کودکان و بزرگسالان برای جلوگیری از بروز علائم، تغییراتی را در رژیم غذایی خود اعمال کنند.

اگر یک مادر دچار عدم تحمل لاکتوز باشد، آیا شیر دادن به کودک بی‌خطر است؟

تغذیه نوزاد با شیر مادر در صورتی که مادر دچار عدم تحمل لاکتوز باشد، کاملاً بی‌خطر است. شیر مادر باعث افزایش خطر ابتلا به عدم تحمل لاکتوز نمی‌شود و مزایای سلامتی مهمی برای کودک دارد.

دکتر نازنین حسینی

متخصص اطفال – فوق تخصص نوزادان

آدرس:زاهدان خیابان مصطفی خمینی 8

دکتر نازنین حسینی از سال 1372 فعالیت خود را از شهرستان زاهدان آغاز نمودخ و مشغول به فعالیت می باشند 

استفراغ کردن زمانی رخ می‌دهد که انقباضات عضلات دیواره‌های معده موجب می‌شود که مقدار زیادی از محتویات معده به طرف بالا و به مری بازگردند و از طریق دهان (یا بینی) خارج شوند. 

استفراغ با بالا آمدن غذا یا تف کردن متفاوت است. منظور از بالا آمدن غذا یا تف کردن این است که مقداری از غذا یا مایعات، بدون اراده به دهان باز می‌گردند. در این حالت غذاها از مری بالا می‌آیند و وارد دهان می‌شوند.

بالا آمدن غذا یا تف کردن آن در بین نوزادان بسیار شایع است و موضوع نگران‌کننده‌ای نیست.

اما استفراغ کردن در صورتی که موجب از دست دادن مقدار زیادی از مایعات شده و منجر به دی هیدراته و بی‌آب شدن بدن کودک شود، می‌تواند خطرناک باشد.

علل

عفونت ویروسی یا باکتریایی

احتقان یا عفونت‌های تنفسی مانند سرماخوردگی می‌تواند موجب استفراغ شود، خصوصاً اگر کودک شما به شدت سرفه می‌کند. همچنین خلط‌هایی که در دوره‌ی سرماخوردگی ایجاد می‌شود ممکن است

به طرف پشت حلق پایین برود و معده را تحریک کند. بسیاری از کودکان به طور غیرارادی برای خارج کردن خلط از بدن خود، استفراغ می‌کنند.

عفونت معده یا دیگر بیماری‌های گوارشی نیز دیگر علت شایع استفراغ در کودکان است. در صورتی که یک ویروس یا باکتری، مخاط داخلی معده یا روده را عفونی کند، کودک علاوه بر استفراغ، دچار اسهال، بی‌اشتهایی، دل‌ درد و تب نیز می‌شود.

استفراغ کودکان معمولاً بعد از 12 الی 24 ساعت برطرف می‌شود.

عفونت مجاری ادرار، پنومونی (سینه‌پهلو)، مننژیت، گلودرد استرپتوکوکی و حتی عفونت گوش نیز می‌توانند موجب بروز استفراغ شوند.

گریه کردن بیش ‌از حد

گریه کردن طولانی مدت می‌تواند موجب اختناق گلو شده و ایجاد واکنش تهوع‌آور کند و نهایتاً منجر به استفراغ کودک شود. هر چند استفراغ کودک در حین گریه ممکن است به نظر ناخوشایند بیاید

اما این مورد هیچ آسیب فیزیکی به کودک شما نمی‌زند. اگر کودک شما بعد از استفراغ به نظر سالم می‌آید پس دیگر هیچ جای نگرانی نیست.

حالت تهوع ناشی از حرکت

برخی از کودکان در هنگام حرکت دچار بیماری حرکت و حالت تهوع می‌شوند. در صورتی که شما در حین انجام کارهای روزانه زیاد با ماشین خود به این جا و آنجا می‌روید

و کودک خود را همراه خود می‌برید، این موضوع می‌تواند برای شما مشکل‌ساز شود.

متخصصین معتقدند بیماری حرکت زمانی رخ می‌دهد که بین آنچه کودک می‌بیند و آنچه با بدن خود (مانند گوش میانی و برخی عصب‌ها) از حرکت حس می‌کند، ارتباط برقرار نباشد.

مواد سمی

اگر کودک شما ماده‌ای سمی مانند دارو، گیاه، مواد مخدر یا مواد شیمیایی را قورت دهد، ممکن است استفراغ کند. همچنین ممکن است کودک بر اثر خوردن یا نوشیدن آب و غذای آلوده دچار مسمومیت غذایی شود.

انسداد روده

شروع ناگهانی استفراغ‌های مکرر که تداوم داشته باشد می‌تواند نشانه‌ی بروز یک عارضه نادر گوارشی باشد که در آن روده‌ها دچار انسداد می‌شوند.

برخی از بیماری‌هایی که باعث انسداد روده می‌شوند عبارتند از درهم روی روده‌ها (وقتی قسمتی از روده روی قسمت دیگر می‌افتد)، چرخش روده‌ها  و بیماری هیرشپرونگ (انسداد روده به خاطر حرکات ضعیف دیواره‌های روده).

از آنجایی که انسداد روده می‌تواند موجب سوءتغذیه، بی‌آبی بدن و دیگر مشکلات سلامتی شود، لازم است که تا به این مشکل رسیدگی شود و کودک تحت جراحی قرار بگیرد.

استفراغ کودک چقدر ادامه پیدا می‌کند؟

عفونت ویروسی دستگاه گوارش معمولاً با استفراغ آغاز می‌شود و گاهی اوقات موجب تب کودک می‌شود. استفراغ کردن کودک اغلب 1 یا 2 روز طول می‌کشد اما ممکن است مدت زمان بیشتری نیز ادامه پیدا کند.

کودک معمولاً همزمان با استفراغ و یا بعد از آن دچار اسهال می‌شود. استفراغ و اسهال بعد از آن معمولاً بیش از یک هفته ادامه پیدا نمی‌کند.

درمان

محلول خوراکی آب‌رسانی (هیدراته کردن) بدن(ORS)

اگر به نظر می‌رسد که بدن کودک شما بی‌آب شده است (دهان خشک، فعالیت کمتر و ادرار کردن کمتر) لازم است که به او محلول هیدراته کردن بدن یا همان او آر اس را بدهید.

این محلول، آب و نمک و قند مورد نیاز بدن کودک شما را تامین می‌کند. شما می‌توانید این محلول را از اکثر داروخانه‌ها تهیه کنید.

توصیه می‌شود که از محلول‌های خانگی استفاده نکنید چرا که اضافه کردن نمک بیش از اندازه و یا کم ایجاد مشکلات جدی می‌کند. می‌توانید برای دادن محلول به کودک خود از یک قاشق چای‌خوری، سرنگ یا قطره‌ی دارو استفاده کنید.

همچنین می‌توانید از فنجان یا بطری کودک استفاده کنید.

برای شروع، هر دو یا سه دقیقه مقدار کمی از محلول را به کودک بدهید (5 میلی‌لیتر یا یک قاشق چای‌خوری). اگر کودک شما محلول را می‌خورد و مشکلی ایجاد نمی‌کند، به تدریج مقدار محلولی که به او می‌دهید را افزایش دهید.

با افزایش مقدار محلول، در نهایت باید هر 5 دقیقه 30 میلی‌لیتر از محلول را به کودک بدهید. در هر نوبت، بیش از این مقدار را به کودک خود ندهید و سعی کنید کودک خود را تشویق کنید

که محلول را به تدریج بنوشد چرا که نوشیدن یکباره‌ی این محلول موجب استفراغ می‌شود.

اگر کودک شما همچنان استفراغ می‌کند، معنی این موضوع این نیست که محلول او آر اس به خوبی عمل نمی‌کند و شما باید به دادن محلول به کودک خود همچنان ادامه دهید و مطمئن باشید که نمک، شکر و مایعاتی که به او می‌دهید

جذب بدنش می‌شوند.

جایگزین‌های محلول خوراکی او آر اس(ORS)

ممکن است برخی از کودکان طعم شور محلول او آر اس را دوست نداشته باشند. اگر کودک شما از خوردن محلول او آر اس اجتناب می‌کند می‌توانید سعی کنید که محلول را سردتر کنید و به کودک خود بدهید.

همچنین می‌توانید محلول او آر اس یخ‌زده به صورت یخمکی برای کودک خود تهیه کنید. همچنین می‌توانید مارک محلول را عوض کنید یا از محلول او آر اس با طعم‌های مختلف استفاده کنید.

دارودرمانی

اگر کودک شما تب دارد و حال او ناخوش است می‌توانید به او استامینوفن یا ایبوبروفن بدهید. اگر پزشک برای کودک شما دارو تجویز کرده اما کودک از خوردن دارو امتناع می‌کند و نمی‌توانید دارو را به او بدهید،

لازم است با پزشک خود تماس بگیرید. داروهای غیر تجویزی مانند استامینوفن و ایبوبروفن همیشه هم مؤثر نیستند. این داروها می‌توانند کودک شما را خواب‌آلود کنند که این موضوع باعث می‌شود دادن محلول او آر اس به کودک سخت شود.

در برخی از موارد که استفراغ کودک همچنان ادامه پیدا می‌کند، ممکن است پزشک برای او داروی ضدتهوع مانند اندانسترون (Ondanestron) تجویز کند.

مراقبت‌های خانگی

• توجه داشته باشید که کودک شما به اندازه‌ی کافی مایعات مصرف کند، خصوصاً اگر همزمان دچار اسهال نیز هست. مصرف مایعات فراوان برای جلوگیری از کم آب شدن بدن و جایگزین کردن آب ازدست‌رفته از بدن بسیار اهمیت دارد. همچنین لازم است انرژی از دست‌رفته از کودک به خاطر استفراغ کردن، به او برگردانده شود.
• طی 24 ساعت اول، از دادن غذاهای سفت به کودک خود خودداری کنید. به جای آن می‌توانید به صورت منظم و مدارم (هر 5 دقیقه) با قاشق یا شیشه‌ی کودک، به او مقدار کمی مایعات بدهید. همچنین می‌توانید به کودک خود یخ یا دستمال تمیز و خیس بدهید که آن را بمکد.
• کودکانی که شیر می‌خورند همچنان باید شیردهی شوند اما توجه داشته باشید که در زمان بیماری باید بیشتر از زمان عادی به کودک خود شیر بدهید (هر یک یا دو ساعت) اما در هر نوبت مقدار کمی شیر به کودک خود بدهید (5 یا 10 دقیقه شیردهی).
• کودکانی که سن بالاتری دارند می‌توانند علاوه بر محلول او آر اس، مایعات دیگر نیز مصرف کنند. کودکانی که اسهال دارند نباید آبمیوه مصرف کنند چرا که آبمیوه‌ها شکر زیادی دارند که باعث بدتر شدن اسهال کودک می‌شود.
• اگر کودک شما بتواند در طول 8 ساعت، بدون استفراغ کردن، مایعات مورد نظر را بنوشد به تدریج می‌توانید به او غذاهای سفت بدهید. کودکانی با سن بالاتر (بیشتر از یک سال) می‌توانند کلوچه، نان تست، حبوبات، سوپ، پوره سیب‌زمینی و یا نان مصرف کند.

 تغذیه

کودک شما حتی در زمان ابتلا به بیماری گوارشی نیز باید رژیم غذایی معمول خود را داشته باشد. بسیار مهم است که برای کمک به بهبودی کودک، به اندازه‌ی  کافی به بدن او انرژی، مواد معدنی و ویتامین برسد.

به کودک خود از غذاهایی بدهید که با آن آشناست و به خوردن آن تمایل دارد، مگر آنکه استفراغ کودک شما زیاد و مکرر باشد. بسیاری از کودکان در زمانی که حالت تهوع و استفراغ دارند، ترجیح می‌دهند که غذاهای ساده بخورند.

بسیار مهم است که در این زمان شما انعطاف‌پذیری لازم را داشته باشید و به کودک خود غذایی بدهید که مایل به خوردن آن باشد.

می‌توانید غذاهایی مانند کلوچه، حبوبات، سرلاک، نان، برنج، سوپ، میوه، سبزیجات و گوشت به کودک بدهید. در صورتی که کودک شما اسهال دارد، از دادن غذاهای خیلی شیرین به او خودداری کنید.

دکتر نازنین حسینی

متخصص اطفال – فوق تخصص نوزادان

آدرس:زاهدان خیابان مصطفی خمینی 8

دکتر نازنین حسینی از سال 1372 فعالیت خود را از شهرستان زاهدان آغاز نمودخ و مشغول به فعالیت می باشند